Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Bijlage 3: Mensen met beperkingen 303
der is uit incidentevaluaties gebleken dat sociale factoren bepalend zijn bij de
besluitvorming voordat een ontvluchting wordt opgestart. Met name de acties
van het gebouwpersoneel in geval van een calamiteit blijken het gedrag van
het publiek te beïnvloeden [Sime, 1991].
Er is een verschil tussen mensen met permanente beperkingen, zoals rolstoelgebruikers,
blinden en doven, en mensen met tijdelijke beperkingen, zoals
ziekenhuispatiënten en zwangere vrouwen. Volgens Proulx (2002) gedragen
mensen met permanente beperkingen zich bij een ontvluchting – onder normale
omstandigheden – namelijk niet minder zelfredzaam dan mensen zonder
beperkingen. Uit experimenten door Boyce e.a. (1999b) blijkt echter dat
de verplaatsingssnelheid en het verplaatsingsgemak van mobiel gehandicapten
130 afwijken van personen zonder mobiele handicap. Verder kunnen deze
personen – al of niet onder begeleiding – in diverse typen gebouwen aanwezig
zijn, zoals kantoren, hotels en uitgaansgelegenheden [Proulx, 2002; Boyce e.a.,
1999]. Mensen met tijdelijke beperkingen bevinden zich echter veelal in zorggebouwen
en zijn aangewezen op de hulp van anderen [Proulx, 2002].
Behalve dat een onderscheid gemaakt kan worden tussen mensen met tijdelijke
en permanente beperkingen, kan de typering van de beperkingen ook
gerelateerd worden aan de driedeling van het vluchtproces. Bij het proces van
de bewustwording van het gevaar kunnen problemen optreden die worden
veroorzaakt door sensorische beperkingen. Zo ontwaakt iemand die slechthorend
is minder snel bij het afgaan van een rookmelder dan iemand die goed
kan horen. Bij het proces van de validatie van en de reactie op gevaarssignalen
speelt de besluitvorming een belangrijke rol. Hier kunnen problemen ontstaan
die gerelateerd zijn aan psychische beperkingen. Zo reageert iemand die onder
invloed is van alcohol of medicijnen doorgaans minder alert dan iemand die
nuchter is. Bij het proces van de verplaatsing naar een veilige omgeving kunnen
problemen optreden die te maken hebben met fysieke beperkingen. Zo
heeft iemand met een knieblessure meer moeite met het afdalen van trappen
dan iemand die fysiek gezond is.
Hoewel een driedeling in de typering van beperkingen duidelijk te maken is,
wordt in de literatuur over ontvluchting dit onderscheid nauwelijks gemaakt.
De nadruk van de onderzoekers ligt namelijk op de beperkingen die optreden
tijdens het proces van de feitelijke verplaatsing. De nadruk ligt daarbij op de
mobiliteit van (gehandicapte) personen.
130. Mensen met een handicap die betrekking heeft op mobiliteit, zicht, gehoor en de mentale
mogelijkheden voor het verwerken van informatie.