Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

168 Zelfredzaamheid bij brand
(bijvoorbeeld een gebouw) van belang, maar ook het aantal aanwezigen in de
infrastructuur.
Om de risico’s van zelfredzaamheid te kunnen bepalen zijn twee aandachtspunten
van belang:
– de mobiliteit;
– het aantal aanwezigen.
Vooral de persoonskenmerken stressniveau, mobiliteit, conditie en het waarnemingsvermogen
zijn van invloed op het gedrag bij brand, en in het bijzonder
op de vluchttijd. Uit incidentevaluaties is gebleken dat meerdere mensen,
gewoonlijk aangemerkt als ‘gemiddeld mobiel’, problemen hebben met het
afdalen van trappen. Ook blijkt uit fatale branden dat vluchtdeuren niet altijd
te gebruiken zijn, bijvoorbeeld omdat de gang vol rook staat of omdat de deur
op slot zit, waardoor mensen ingesloten en daardoor immobiel raken.
Andere persoonskenmerken, waarvan de invloed niet geheel duidelijk is, zijn:
geslacht, leeftijd, volger/leiderschap, kennis en ervaring, geloof in eigen kunnen
en beroep. Het geloof in eigen kunnen beïnvloedt de keuzes die mensen
maken, de moeite die ergens voor wordt gedaan, hoe lang in de actie wordt
volhard als mensen obstakels tegenkomen (en er wordt gefaald) en hoe mensen
zich voelen. Hoewel de theorie niet is getest op noodsituaties, is het geloof
in eigen kunnen mogelijk ook van invloed op de beslissingen die mensen
nemen in noodsituaties. De parallel met ontvluchting uit een noodsituatie is
evident.
Persoonsgebonden situatiekenmerken die van invloed zijn op de zelfredzaamheid
betreffen vooral: de opmerkzaamheid, de gevaarsperceptie, de
fysieke positie en de bekendheid met het gebouw. De belangrijkste indicator
voor opmerkzaamheid is het feit of mensen slapen of wakker zijn. Slapende
mensen hebben een bijzonder laag niveau van opmerkzaamheid over wat er
in de directe omgeving gebeurt. Verder nemen mensen doorgaans de route
waarmee zij bekend zijn.
De belangrijkste sociale kenmerken in relatie tot ontvluchting zijn: het groepsgedrag
en sociale banden, de taakcommitment, de rol en verantwoordelijkheid
van de aanwezigen, veiligheidstraining en bedrijfshulpverlening. Mensen
gedragen zich tijdens een ontvluchting over het algemeen altruïstisch. Ook
kijken mensen doorgaans eerst naar de acties van anderen en reageren zij dan
zoals de mensen in hun directe omgeving reageren. In onbekende situa ties
vallen aanwezigen veelal terug op het gebouwpersoneel dat (mogelijk) wel
bekend is met het gebouw. Uit incidentevaluaties komt verder naar voren dat
mensen instructies van mensen met autoriteit volgen als deze instructies over-