Leer en Lewe - AH Bogaards

daar is tot die absolute Idee, wat al die ware, die goeie en die skone omvat.
Anselmus 4 sê dat die menslike gees verskillende gedagtes het en een van hierdie
gedagtes is die hoogste gedagte. Wanneer hierdie gedagte alleen in ons denke
bestaan, dan kan ek my nog 'n hoër gedagte voorstel wat ook in die werklikheid
bestaan. Die hoogste gedagte moet dus werklik bestaan. Dus moet God bestaan.
Cartesius 5 leer dat alle mense 'n gedagte van God het. Hy sê: ek dink, daarom is
ek. So dink die mens dat daar 'n hoër wese is en dan moet die hoër Wese ook
bestaan.
In hierdie ontologiese bewys word daar dus 'n geweldige sprong gemaak van die
denke na die syn. En dit deug nie, want iemand kan maklik allerlei snaakse gedagtes
hê wat juis nie in die werklikheid bestaan nie. Ons mag nie uit die denke tot die syn
konkludeer nie. En ons mag God nie aan ons denke ondergeskik maak nie.
Die morele bewys.
Elke mens het 'n gewete en is verantwoordelik vir sy dade. Daar is onderskeid tussen
goed en kwaad. Let ons bowendien op die probleem van die voorspoed van die
goddelose en die teenspoed van die regverdiges, dan moet ons die bestaan van
iemand aanneem wat die goeie beloon en die kwade straf. Die wysgeer, Kant, sê dat
hy nie met sy verstand kan bewys dat God bestaan nie maar dat hy prakties tot die
konklusie kom dat God wel bestaan.
Die morele bewys kom dus van die gewete tot die Regter. Maar ook dit is geen
bewys nie. 'n Panteïs 6 sal byvoorbeeld sê dat die kwade sowel as die goeie altyd
bestaan het en sal bly bestaan. 'n Boom wat skeef gegroei het, word nie gestraf nie.
'n Misdadiger wat die slagoffer is van sy omgewing, moet nie gestraf maar verbeter
word. Vir 'n panteïs sê die morele bewys dus niks nie.
Die kosmologiese bewys.
Kosmos beteken wêreld en in die wêreld sien ons oral beweging, oorsake en gevolge.
Dus moet daar iemand wees wat die oorsaak van hierdie oorsake en van hierdie
beweging is, naamlik God. Hy is die bewegende Oorsaak.
Hierdie bewys kom dus uit die veranderlike tot die Onveranderlike en uit die
relatiewe tot die Absolute. Maar ook dit is geen bewys nie. Gestel byvoorbeeld dat
daar maar net 'n oneindige reeks van oorsake was?
Die teleologiese bewys.
4 Anselmus. ‗n Bekende teoloog uit die Middeleeue en die vader van die Roomse skolastieke
teologie. Laasgenoemde is dié teologie wat probeer om deur die toepassing van die
verstandelike spekulasies van die nie-Christelike filosofie op die teologie, die geopenbaarde
waarhede vir die menslike rede (verstand) aanneemlik te maak. Dit is natuurlik nie moontlik
nie.
5 Cartesius of Descartes. ‗n Bekende Franse wysgeer uit die sewentiende eeu en die vader
van die rasionalisme in die filosofie. (Verheerliking van die menslike rede).
6 Panteïsme. Hierdie filosofiese rigting leer dat alles God is. Dit staan teenoor die Bybelse
leer dat God en die skepping twee is en dat God wesens-verskillend is van die geskapene; Hy
die Skepper.
37