Leer en Lewe - AH Bogaards

Ook gebruik die Eerste Oorsaak die tweede oorsake volgens hulle aard: Hy werk
anders in die plante wat organismes is as by die diere wat instinktief handel en by
die mens wat 'n verstand het. 'n Klimop groei teen 'n boom op na die top, 'n
eekhoring en ook 'n jong seun klim teen die boom uit. In al drie gevalle werk God
mee, maar Hy werk anders by die klimop as by die eekhoring en weer anders by die
seun.
Die Eerste Oorsaak beweeg die tweede oorsake ook tot selfwerksaamheid. Wanneer
iemand siek is en die geneesheer stel die diagnose vas en gee aan hom die
geneesmiddele, dan bewerk God die genesing deur die arbeid van die geneesheer.
Ons is gewoond om te spreek van natuurwette. Hulle is egter geen selfstandige
wette, losgemaak van die Wetgewer nie en hulle werk ook nie selfstandig en
onafhanklik nie. Die werking van die natuur is elke oomblik 'n werking van God: as 'n
klip byvoorbeeld val, dan val dit nie omdat die swaartekrag van die aarde dit na
benede getrek het nie, maar omdat God die wet van die swaartekrag daargestel het
en deur dié wet word die klip dus na benede getrek. Ons sê: dit sneeu, dit reën,
maar die Skrif sê: Hy gee sneeu soos wol, Hy strooi sy ys in stukke rond, Hy laat die
gras op die berge uitspruit.
Die Skrif gebruik nie die naam natuurwette nie; wet (thora) beteken onderwys. Vir
die natuurwette gebruik die Skrif die woord ordinansies. In Jer. 31:33 staan: Ek gee
my wet in hulle binneste en skrywe dit op hulle hart. En dan volg in vs. 35 [Jer.
31:35]: "So sê die Here wat die son gee tot 'n lig oordag, die ordeninge van die
maan en van die sterre tot 'n lig in die nag; wat die see in beroering bring, sodat sy
golwe bruis, Here van die leërskare is sy Naam." Hier word dus 'n onderskeid
gemaak tussen wet en ordeninge: die wet vir die huis van Israel en die ordeninge vir
die natuur.
By die diere is God se medewerking weer anders: 'n polisiehond spoor 'n misdadiger
op, 'n perd help sy ruiter, 'n hond red 'n kind uit die water, 'n ooievaar aan die hemel
ken sy gesette tye asook 'n kraanvoël en 'n swaeltjie. "Maar My volk het geen kennis
nie," sê Jesaja: ,,‘n os ken sy besitter en 'n esel die krip van sy baas, maar My volk
het geen kennis nie."
By die mense kom God se medewerking tot sy hoogste openbaring, omdat hulle
verantwoordelik bly vir hulle dade. Selfs in die gedagtes en oorlegginge van die hart
werk God mee. Die hoogste medewerking vind ons daar waar ons wil wat God wil en
doen wat Hy van ons vra in sy Woord. Die medewerking van God is die almagtige en
alomteenwoordige krag van God waardeur Hy meewerk in al die beweginge van sy
skepsele, elkeen volgens sy aard. Nou verstaan ons ook die betekenis van ons
verantwoordelikheid: wanneer 'n sondaar sonde doen, wil hy dit doen. Die sirkel van
verantwoordelikheid is by die een geringer van omvang as by die ander; by 'n kind
anders as by volwassenes, maar binne die sirkel, hetsy groot of klein, is daar volle
verantwoordelikheid. Deurdat ons in Adam gesondig het, mis ons die materiële
wilsvryheid: die formele wilsvryheid het ons behou sodat ons verantwoordelik sou bly
vir al ons dade. Ons wil nie die medewerking van God loslaat nie en dan die vryheid
van die mens tot onafhanklikheid bring nie. Ons wil ook nie die vryheid en
verantwoordelikheid van die mens opoffer en God se voorsienigheid omvorm tot 'n
ysere noodlot nie. God se medewerking en ons verantwoordelikheid kan nie geskei
word nie, want God het in sy voorsienige bestel ons verantwoordelikheid opgeneem
as 'n onmisbare skakel.
92