Rapport definitief herziene versie - Ivo Giesen

paniek niet te snel – bijvoorbeeld op grond van een enkele publicatie ergens ter wereld –
met informatie naar buiten dient te worden getreden, maar een redelijke consensus 265 in
de wetenschap moet bestaan. Dat zal echter niet steeds opgaan, nu paniek ook kan
worden voorkomen door juist wel voorlichting te geven. In de omstandigheden van het
geval moet derhalve een beoordeling plaatsvinden. Voorts geldt dat voorlichting weinig
zinvol lijkt in gevallen waarin met de gegeven informatie niet tegen redelijke kosten
maatregelen kunnen worden genomen. Zo kan blijken dat in ziekenhuizen een bepaald –
relatief gering – gezondheidsrisico aanwezig is, dat slechts kan worden voorkomen door
alle ziekenhuizen te sluiten. Nu een dergelijke maatregel economisch en maatschappelijk
niet haalbaar is, lijkt het niet zinvol door het geven van voorlichting in dat opzicht (ten
dele onnodige) ongerustheid bij burgers te veroorzaken. De overheid lijkt in deze (nog)
over een grote discretionaire bevoegdheid te beschikken, zodat het niet of juist te snel
geven van algemene voorlichting niet zeer grote aansprakelijkheidsrisico’s met zich
brengt.
6.4.9 In de praktijk is de overheid, zoals hiervoor opgemerkt, (nog) niet aansprakelijk gesteld
voor het te laat of onvoldoende waarschuwen voor gezondheidsrisico’s die zijn verbonden
aan bijvoorbeeld roken, maar het is niet ondenkbaar dat dit in de toekomst gaat
gebeuren. 266 Mocht dit gebeuren, dan dienen zich diverse causaliteitsperikelen aan. Voor
aansprakelijkheid wegens het verstrekken van onvoldoende informatie over de gevaren
van roken of het niet tijdig geven van deze voorlichting is vereist dat causaal verband
bestaat tussen deze handeling dan wel dit nalaten en de schade. Daarbij dient in de eerste
plaats de vraag te worden beantwoord of causaal verband bestaat tussen het roken en de
gezondheidsklachten. Dit verband wordt ook wel aangeduid als “feitelijk causaal verband”,
ter onderscheiding van het “juridisch causaal verband”. 267 Bij de beoordeling of feitelijk
causaal verband bestaat tussen het roken en de gezondheidsproblemen, rijst direct de
vraag of dit verband per individu moet worden vastgesteld of dat voldoende is als het
verband op macroniveau wordt aangetoond. Causaal verband kan op macroniveau worden
vastgesteld met behulp van de epidemiologie. 268 Voor civielrechtelijke aansprakelijkheid
dient evenwel causaal verband op individueel niveau te bestaan en het is maar de vraag of
265 . Uiteraad behoeven niet alle wetenschappers het met elkaar eens te zijn, maar er dient wel
bijvoorbeeld uit publicaties in toonaangevende tijdschriften of uit een aantal onderzoeken
van dergelijke risico's te blijken.
266 . Vgl. Lindenbergh 2000, p. 13, die de overheid noemt als partij die mogelijk aansprakelijk
wordt gesteld voor schade door roken.
267 . De term "juridisch causaal verband" heeft betrekking op het conditio sine qua non-vereiste
waaraan voor de vestiging van aansprakelijkheid voldaan moet zijn. Dit vereiste houdt in dat
vast moet komen staan dat de schade niet zou zijn ingetreden indien de normschending niet
zou hebben plaatsgevonden.
268 . Epidemiologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het zoeken van verklaringen voor
het optreden van ziekten. Statistiek vormt daarbij een belangrijk hulpmiddel. Is een
getalsmatige samenhang gevonden, dan treedt het medische aspect van de epidemiologie op
de voorgrond en dient de vraag te worden beantwoord of het gevonden verband een
medische verklaring heeft. Indien dit het geval is, dan kan de onderzochte factor in
epidemiologische zin als oorzaak van het betreffende ziektebeeld worden aangemerkt.
109