Rapport definitief herziene versie - Ivo Giesen

4.3.13 Er worden in (bij) overeenkomsten die betrekking hebben op het verstrekken van
informatie door de overheid (behorende algemene voorwaarden) verder wel
vrijwaringsbedingen opgenomen, waarin de afnemer van informatie de overheid moet
vrijwaren voor aanspraken van derden indien die door het verstrekken van (onjuiste of
onvolledige) informatie schade lijden. Dergelijke vrijwaringsbedingen moeten, voor zover
zij als voorwaarde bij een vergunning of in een daarbij behorende overeenkomst zijn
opgenomen en de toepasselijke regeling daarvoor niet rechtstreeks een grondslag biedt, in
het algemeen – net als andere financiële voorwaarden als heffingen en boetebedingen –
een rechtstreekse bijdrage leveren aan de doelstelling van de wettelijke regeling en het
algemeen belang moet het stellen ervan noodzakelijk maken. 78 Dit betekent dat het
opnemen van een dergelijk vrijwaringsbeding niet steeds tot de mogelijkheden behoort. 79
De vraag is wat dat betekent voor het in de algemene voorwaarden van de overheid
voorkomend vrijwaringsbeding, voor zover de toepasselijke regelgeving daarvoor geen
(rechtstreekse) grondslag biedt. Het enkele feit dat het hier niet gaat om een
vergunningverlening, maar om informatieverstrekking – ontleend aan een wettelijke
taak – lijkt niet zonder meer voldoende om te kunnen zeggen dat het opnemen van een
vrijwaringsbeding is toegestaan. Wel zou daarvoor kunnen pleiten dat deze voorwaarde
wordt opgenomen in het kader van een meer commerciële vorm van
informatieverstrekking, waarin de Kamers van Koophandel veel meer als burger handelen
dan als overheidsorgaan. Er bestaat dan minder reden om opneming van een dergelijke
vrijwaringsbepaling niet mogelijk te achten, nu deze in overeenkomsten tussen burgers
gebruikelijk is en in de hiervoor besproken mogelijkheden om aan de werking daarvan te
ontkomen voor die situaties voldoende waarborgen zijn gecreëerd. Anders wordt dat
wellicht wanneer het gaat om het verbinden van dergelijke voorwaarden aan rechtstreeks
met de wettelijke taak samenhangende taken, zoals het verstrekken van uittreksels uit
het Handelsregister. 80 Dat geldt in het bijzonder indien burgers daarin een (extra)
belemmering zouden vinden deze informatie te raadplegen, hetgeen zich lastig laat rijmen
met de openbaarheid van het Handelsregister en de wettelijke taak van de Kamers van
78 . Zie voor het bedingen van een vergoeding voor het storten van baggerspecie in de Noordzee
HR 19 mei 2000, NJ 2000, 639 m.nt. ARB (Staat/Den Haag). Zie verder ABR RvS 16 juni
1995, Gemeentestem 7035 (1995), 2 (Moergestel); AR RvS 30 augustus 1985, AB 1986, 243
m.nt. Lubach (Rabobank Stompwijk); ABR RvS 1 februari 1995, Gemeentestem 7013
(1995), 8 (Bussumse kapvergunning); ABR RvS 16 november 1995, AB 1996, 288 m.nt.
Jurgens (Gedogen Woerden); ABR RvS 4 augustus 1998, JB 1998, 218 (Schragen). Zie
tevens Ten Berge, p. 230-233; Simon 1994, p. 156-159 en 163; G.A. van der Veen 1997, p.
463-467; Van Wijk-Konijnenbelt, nr. 6.55, 6.56 en 6.108. Zie ten aanzien van de
onmogelijkheid van het bedingen van een aanzienlijke verhoging van een erfpachtscanon
voor het afgeven van een splitsingsvergunning HR 24 april 1981, NJ 1982, 84 m.nt. WMK
(Strauss/Amsterdam).
79 . In zekere zin lijkt dat ook te gelden voor een exoneratieclausule, nu de vergunninghouder
dan weliswaar niet hoeft in te staan jegens de overheid voor aanspraken van derden, maar
wel voor nadelige gevolgen van overheidshandelen in zijn eigen vermogen. De vraag is of dat
verschil een geheel andere benadering rechtvaardigt.
80 . Overigens is van het opnemen van dergelijke voorwaarden ook niet gebleken.
38