Rapport definitief herziene versie - Ivo Giesen

eantwoording van de aansprakelijkheidsvraag, lijkt het opportuun om kort nog iets nader
in te gaan op het hoe en waarom van de (complexe) regeling van die immuniteiten. 314 In
de zaak Barr v. Matteo stelde het Amerikaanse Supreme Court de vraag op scherp. Het
gaat in zaken als deze volgens de hoogste Amerikaanse rechter om een afweging van de
bescherming van het individu tegen geldelijk verlies door het handelen van functionarissen
van de overheid en het beschermen van het algemeen belang door het afschermen van
deze functionarissen tegen 'the harassment and inevitable hazards of vindictive or ill-
founded damage suits', teweeg gebracht door hun handelen in de uitoefening van hun
officiële functie. 315
7.2.17 In deze zaak ging het om een smadelijk persbericht van de directeur van een
overheidsagentschap (Barr) over het ontslag van een aantal personeelsleden van dat
orgaan (waaronder Matteo). Het personeel sprak de directeur aan tot vergoeding van
schade, maar dat bleek onmogelijk omdat Barr een ‘privilege’ genoot. Het Supreme Court
noemt als reden voor een absoluut privilege (een immuniteit die niet opgeheven wordt bij
'malice', handelen met een onoirbaar motief) van bepaalde overheidsdienaren, zoals
rechters en in casu meneer Barr, het belang dat deze hun plichten moeten kunnen
vervullen zonder angst voor vorderingen tot schadevergoeding voor handelingen verricht
tijdens het vervullen van die plichten. 316 Dergelijke vorderingen zouden tijd en energie
kosten en de effectieve uitoefening van de overheidsadministratie beperken. Of een
bepaalde ambtenaar een bepaalde immuniteit geniet is dan afhankelijk van de 'duty' die
hij verricht, en uiteraard of hij binnen de uitoefening van zijn plicht bleef en een
discretionaire taak verrichte. 317 De reikwijdte van een dergelijke immuniteit kan overigens
zeer ver strekken en zelfs belanden bij een private onderneming die een overeenkomst
aangaat en uitvoert met en ten behoeve van het Ministerie van Defensie. 318
7.2.18 In de VS bestaat er ook nog een tweede en derde lijn van mogelijke aansprakelijkheid, in
dit geval in beginsel van de overheidsdienaren zelf. 319 Deze vormen van aansprakelijkheid
staan in beginsel los van hetgeen tot nu toe beschreven werd. Het gaat daarbij ten eerste
om wat dan de 'section 1983' aansprakelijkheid heet. Het gaat hier om de
314 . Zie ook Culp Davis/Pierce 1994, p. 216-226.
315 . Barr v. Matteo, 360 U.S. 564 (1959), op p. 565. Zie ook Doe v. McMillan 412 U.S. 306
(1973), op p. 319. Het gaat om het kunnen handelen zonder angst voor claims die tijd en
energie vreten en die aan effectief besturen in de weg staan. Zie verder nog Culp
Davis/Pierce 1994, p. 208 en Westfall v. Erwin, 484 U.S. 292 (1988), op p. 295.
316 . Barr v. Matteo, 360 U.S. 564 (1959), op p. 571; Westfall v. Erwin, 484 U.S. 292 (1988), op
p. 295.
317 . Barr v. Matteo, 360 U.S. 564 (1959), op p. 573 en 575; Westfall v. Erwin, 484 U.S. 292
(1988), op p. 296-297.
318 . Zie Becker v. Philco Corporation, 389 U.S. 979 (1967), waarin het Supreme Court besloot
deze zaak niet aan te nemen (‘certiorari denied’), tot woede van ‘dissenting’ Chief Justice
Warren die de hier aanvaarde absolute immuniteit te ver vond gaan.
319 . Zie Culp Davis/Pierce 1994, p. 202 en 203 en 260 e.v. Er bestaat op basis van deze bepaling
geen aansprakelijkheid van de Staat als zodanig, noch van 'state departments', en ook niet
van 'state officials' als die in hun hoedanigheid aangesproken worden, zie Cass 1991, p. 129.
122