Rapport definitief herziene versie - Ivo Giesen

7.5.18 In het kielzog van de ‘enteignungsgleiche Eingriff’ heeft zich een aansprakelijkheid voor
rechtmatig handelen van de overheid ontwikkeld die aansloot bij de regels inzake
onteigening en inmiddels aansluiting vindt bij de ‘Aufopferung’-gedachte. 427 Het gaat hier
om het leerstuk van de ‘enteigender Eingriff’ waarvoor opnieuw geldt dat er een inbreuk
op de eigendom is en dat deze een bijzondere last oplevert. Hier staat echter de vraag
centraal welke inbreuken de burger dient te dulden zonder dat hij een schadeloosstelling
ontvangt, dit in verband met de sociale functie van de eigendom, en welke niet meer. 428
Wanneer de schade niet meer gezien kan worden als een maatschappelijk risico van de
specifieke burger in kwestie, omdat die schade slechts een enkeling (a-typisch) treft, is er
sprake van een (quasi-)onteigening en dient de burger daarvoor schadeloos gesteld te
worden. 429 Bij de beoordeling van de vraag of de hinder van dien aard is dat er
schadeloosstelling zou moeten volgen, wordt soms wel aangesloten bij de regels van
(privaatrechtelijk) burenrecht uit § 906 BGB. 430
7.6 Europese Unie en Raad van Europa
7.6.1 Uit de Europese hoek is een aantal ontwikkelingen te melden die interessant zouden
kunnen zijn voor de hier besproken materie. Daarbij wijzen wij bijvoorbeeld op
'Recommendation No. R (84) 15 relating to public liability' van het commité van ministers
van de Raad van Europa, waarop zo meteen nader ingegaan zal worden.
7.6.2 Binnen de Europese Unie doet zich een discussie voor tussen landen die voor een ruime
toegang tot overheidsinformatie zijn, zoals Nederland, en landen die dat niet zijn. 431 Die
discussie maakt het lastig om veel algemeen gedeelde uitgangspunten te ontwaren,
hoewel er inmiddels op politiek niveau een compromis bereikt is. 432 Dat geldt ook voor de
regels van aansprakelijkheid. In het recente 'Overheidsinformatie: een essentiële hulpbron
voor Europa - Groenboek over overheidsinformatie in de informatiemaatschappij' 433 wordt
ten aanzien van de aansprakelijkheidsvraag het volgende opgemerkt:
oktober 1994, NJ 1995, 720 nt. MS (Staat/ADM); HR 19 december 1975, NJ 1976, 280 nt.
GJS (Rijksweg 12); HR 26 mei 1978, NJ 1978, 615 nt. GJS (Zuidpool).
427 . Zie Wolff 2000, § 72, Rdn. 3; Ossenbühl 1998, p. 269; Roozendaal 1998, p. 71 e.v., en p. 88
e.v.
428 . Zie uitvoerig Wolff 2000, § 72, Rdn. 4 e.v.; Ossenbühl 1998, p. 276 e.v.; Roozendaal 1998,
p. 71.
429 . Wolff 2000, § 72, Rdn. 10; Roozendaal 1998, p. 74-75.
430 . Zie Ossenbühl 1998, p. 277; Wolff 2000, § 72, Rdn. 10; Roozendaal 1998, p. 80-81, en over
het Duitse burenrecht in deze onder andere Giesen 2001, p. 316-323.
431 . Zie daarover Kamerstukken II, 2000/01, 22.112 en 21.501-02, nr. 186. Op het terrein van
de toegang tot milieu-informatie lijken de meningen minder verdeeld, zie daaromtrent
Kamerstukken II, 2000/01, 21.501-08, nr. 123.
432 . Zie Kamerstukken II, 2000/01, 21.501-02, 381; de Volkskrant van donderdag 26 april 2001,
p. 5, en NJB 2001, p. 920 e.v.
433 . COM (98) 585 def., in paragraaf III.8.
138