Rapport definitief herziene versie - Ivo Giesen

een collectief geconstateerd causaal verband voldoende is om dat verband ook op
microniveau aan te nemen. 269
6.4.10 Voorts speelt de vraag naar het causaal verband tussen het handelen van de overheid en
ontstane gezondheidsschade. Sinds 1981 heeft de overheid een waarschuwing voor
gezondheidsrisico’s op pakjes sigaretten verplicht gesteld. 270 Een verwijt dat de overheid in
de toekomst mogelijk zal worden gemaakt, is dat hij te laat is gaan waarschuwen voor de
aan roken verbonden risico’s of dat de voorlichting onvoldoende is geweest. Mocht dit
komen vast te staan, dan dient de vraag te worden beantwoord of dit onrechtmatig
handelen tot gevolg heeft gehad dat personen zijn gaan roken of zijn doorgegaan met
roken. Zou de (potentiële) roker bij eerdere, uitgebreidere of indringendere voorlichting
hebben afgezien van of zijn gestopt met roken? Ook in dit verband zal waarschijnlijk een
onderscheid moeten worden gemaakt tussen macro- en microniveau. Waar wellicht op
macroniveau een verband kan worden gelegd tussen (de aard en/of tijdstip van het geven
van) voorlichting en het absolute aantal rokers in Nederland, is niet gezegd dat ook voor
een individuele roker kan worden aangenomen dat hij niet zou zijn begonnen of zou zijn
gestopt met roken als eerder of indringender voorlichting door de overheid was gegeven.
In beginsel rust de bewijslast in een procedure op de benadeelde. De roker zal dienen aan
te tonen dat zijn rookgedrag verband houdt met (niet) door de overheid gegeven
voorlichting; bij eerdere of andersoortige overheidsinformatie zou hij niet (meer) hebben
gerookt. Het is echter ook denkbaar dat de bewijslast in de lijn van de jurisprudentie ten
aanzien van de schending van veiligheidsnormen wordt omgekeerd en dat de overheid zal
moeten stellen en bewijzen dat de gezondheidsschade ook zou zijn ontstaan bij het eerder
of anders geven van voorlichting. 271
6.4.11 Dat sprake is van overlijdens- of letselschade is ook van belang voor de omvang van de
schadevergoeding. Dat volgt onder meer uit art. 6:98 BW. In dit artikel is bepaald dat
269 . Voor gevallen waarin het (feitelijk) causaal verband niet kan worden vastgesteld, wordt de
laatste tijd wel een oplossing gezocht in het aannemen van proportionele aansprakelijkheid
of toerekening naar kansbepaling. Zie bijvoorbeeld Frenk 1995, p. 482 e.v. en Akkermans
1997. Zie ook Kantongerecht Middelburg 1 februari 1999, VR 1999, 117. In deze uitspraak
heeft de kantonrechter een zgn. proportionele aansprakelijkheid aangenomen van een
werkgever voor het ontstaan van longkanker bij een werknemer die tijdens zijn
werkzaamheden aan asbest was blootgesteld. De longkanker zou veroorzaakt kunnen zijn
door de blootstelling aan asbest, door roken of door een combinatie van beide. De
kantonrechter achtte art. 6:101 BW toepasselijk en veroordeelde de werkgever tot
vergoeding van de schade naar rato van de kans dat de longkanker was veroorzaakt door de
asbestblootstelling, welke kans op basis van een deskundigenbericht op 26% werd gesteld.
270 . Zie het Aanduidingenbesluit sigaretten en shag (Warenwet) van 29 april 1981, Stb. 1981,
329. In art. 1 lid 1 sub a van dit besluit is bepaald dat op de verpakking onder andere moest
worden opgenomen: "Roken bedreigt de gezondheid. (...)" Bij besluit van 9 december 1986
(Stb. 642) is dit gewijzigd. Naar aanleiding van de Europese tabaksrichtlijn uit 1989, die in
1994 in Nederland is geïmplementeerd, is de tekst sinds 1994 gewijzigd in de huidige tekst.
Zie KB van 4 oktober 1994, Stb. 720.
271 . Vergelijk omtrent het schenden van een waarschuwingsplicht HR 26 januari 1996, NJ 1996,
607. Vergelijk voorts HR 16 juni 2000, NJ 2000, 584.
110