PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

112 Piotr SIKORSKI i inni
Praskie łęgi nadwiślańskie – roślinność zieleni miejskiej
na 50-letnich aluwiach
Dolina Wisły stanowiła w przeszłości obszar trudny do zasiedlenia. Największym
problemem dla osadników były okresowo pojawiające się powodzie. Wisła
na odcinku warszawskim rozlewała się nawet trzy kilometry, a przeprawa na
drugi jej brzeg, nawet przy niskich stanach wód, była możliwa tylko na łodziach.
Budowa wałów przeciwpowodziowych, kilkaset metrów od brzegu, ruszyła już
w XVIII wieku, a jeszcze na początku XX wieku wzbudzało to entuzjazm mieszkańców
Warszawy, jak pisał Stefan Żeromski w opowiadaniu „Wisła”: ...obwałuje
je wreszcie niezłomnymi tamami, zabezpieczy na zawsze złotodajne niziny.
Obszar praskich łęgów nadwiślańskich w obszarze Warszawy zajmuje
w międzywalu pas szerokości około 300 m (ilustr. 13). Siedliska te ukształtowały
się na niższym i wyższym tarasie zalewowym w ciągu ostatnich zaledwie
30–50 lat (ryc. 6 i 7). Rozległa łacha piaszczysta wzdłuż brzegu, jaka była
w tym miejscu jeszcze w połowie XX wieku, została później utrwalona przez poprzeczne
ostrogi zbudowane tu w latach 1964–1966. Łęgi nadwiślańskie należą
do bardzo cennych z punktu widzenia przyrodniczego i objęte zostały ochroną
w ramach obszaru specjalnej ochrony ptasiej sieci obszarów Natura 2000. Obszar
jednocześnie podlega ochronie przeciwpowodziowej. Z terenu wiklinowisk,
na szerokości około 150 m, jest usuwana systematycznie warstwa krzewów, ponieważ
wraz z ostrogami może stanowić dla kry lodowej na wiosnę przeszkodę,
powodującą spiętrzenia wód. Dotychczasowe działania przeciwpowodziowe
i ochrony przyrody pozostają w pewnej równowadze. Teren ten staje w ostatnich
latach przed nowym wyzwaniem. Z racji położenia w centrum dużej aglomeracji
miejskiej Warszawy i pojawia się duża potrzeba jego szerszego udostępnienia
rekreacyjnego.
Ryc. 6. Ten sam fragment brzegu Wisły między mostem kolejowym i Poniatowskiego z 1945 roku,
z widoczną plażą i murawami, oraz współcześnie (w tle Stadion Dziesięciolecia tuż przed przebudową),
z wyraźnym pasem łęgów topolowych i wiklin, które powstały po zbudowaniu ostróg (zdjęcia
lotnicze www.um.warszawa.pl)