PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

96 Halina GALERA, Barbara SUDNIK-WÓJCIKOWSKA
-wschodnim krańcu miasta (ryc. 1A). W Dolinie Wisły dominują formy pochodzenia
rzecznego:
– koryto, którego przebieg wielokrotnie zmieniał się w dziejach miasta,
– taras zalewowy, stale przekształcany przez wody Wisły, którego płaska
powierzchnia, wyniesiona na wysokość 0,5–3 m nad średni poziom Wisły,
ograniczona jest wałami przeciwpowodziowymi,
– taras nadzalewowy niższy (praski), którego płaskie powierzchnie leżą
4–7 m ponad średnim poziomem rzeki po obu jej stronach,
–
tarasy nadzalewowe wyższe (kampinoski na lewym i otwocki na prawym
brzegu), wydmowe, o wysokości przewyższającej średni poziom
Wisły o 7–10 m, urozmaicone piaszczystymi wydmami i ostańcami erozyjnymi.
Główną osią hydrografi czną Warszawy jest Wisła (ryc. 1), przepływająca przez
miasto na odcinku długości 28 km, między 498 a 526 km jej biegu. Szerokość koryta
rzeki wynosi od około 1000 m na południu miasta do 350 m w centrum, a jego
głębokość waha się od 2 do 7 m, wyjątkowo dochodzi do 15 metrów.
Największym i jednocześnie jedynym niemal całkowicie naturalnym dopływem
Wisły, płynącym w obrębie miasta, jest Wilanówka, przepływająca korytami
kilku starorzeczy przez lewobrzeżny taras zalewowy Wisły. Pozostałe,
częściowo skanalizowane cieki wodne odwadniają Równinę Warszawską; są to:
Potok Służewiecki, Potok Bielański i Rudawka (Encyklopedia Warszawy 1994;
BIERNACKI 2000).
Dobrze zachowana bogata sieć starorzeczy Wisły jest zlokalizowana głównie
na południu Warszawy na tarasie zalewowym, na lewym i prawym brzegu
rzeki. Stanowią one samodzielne zbiorniki wodne (np. Jezioro Czerniakowskie)
lub są włączone do sieci rzecznej. Wśród nielicznych naturalnych jezior Warszawy
warto zauważyć kilka zbiorników pochodzenia polodowcowego, zgrupowanych
na południowo-zachodnim skraju miasta. Zjawisko osuszania się terenów
miasta pojawiło się najwcześniej w obrębie najstarszej zwartej zabudowy
(ryc. 1). Wyschły bijące w tym rejonie źródła, a płynący między Starą a Nową
Warszawą strumień Dunaj został włączony do fosy miejskiej już w XV wieku.
Nieco później (w XVIII wieku) zostały skanalizowane rzeka Bełcząca, zwana
także Nalewką, oraz Żurawka. W następnym stuleciu zniknęły Drna, Sadurka
i Polkówka. Naturalne cieki na obszarze zwartej zabudowy po prawej stronie
Wisły również zanikły lub zostały włączone do kanalizacji miejskiej w XVIII
i XIX wieku. Wyschły wszystkie źródła wypływające na wysoczyźnie polodowcowej,
a na Skarpie Warszawskiej zostało tylko kilka źródeł, często czynnych
tylko okresowo. Zanikowi uległy rozległe zabagnienia oraz niektóre zbiorniki
wodne, w tym liczne stawy młyńskie (GIEYSZTOR i DURKO 1980; Encyklopedia
Warszawy 1994; BIERNACKI 2000).