PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

PAŃSTWOWY PARK NARODOWY „BELOVEZHSKAYA
PUSHCHA”
Bogdan JAROSZEWICZ
Białowieska Stacja Geobotaniczna, Instytut Botaniki, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski,
ul. Sportowa 19, 17-230 Białowieża; b.jaroszewicz@uw.edu.pl
Słowa kluczowe: zespoły leśne, torfowiska, formy ochrony, historia ochrony
Granica państwowa, dzieląca Puszczę Białowieską na część zachodnią (polską)
i wschodnią (białoruską), jest z punktu widzenia ciągłości ekosystemów
leśnych tylko kreską na mapie. Jednak została ona tak poprowadzona, że
w części zachodniej przeważają lasy liściaste, a we wschodniej – bory (DEN-
GUBIENKO 2009). Różnice w stanie zachowania ekosystemów leśnych pogłębiły
się przez ostatnie 65 lat w związku z różnymi sposobami zarządzania w obu
częściach Puszczy. Udział powierzchni chronionych po polskiej stronie granicy
początkowo nie przekraczał 10%, a współcześnie park narodowy i rezerwaty
przyrody obejmują ponad 30% zachodniej części Puszczy. Dodatkowo cała polska
część jest chroniona od 2004 roku jako obszar Natura 2000. Forma ochrony
białoruskiej części Puszczy Białowieskiej po wojnie zmieniała się kilka razy.
W latach 1945−1957 wschodnia część Puszczy miała status rezerwatu (zapovednika)
o ograniczonym poziomie pozyskania, ale z usuwaniem martwych drzew
w ramach tzw. cięć sanitarnych. W latach 1957–1991 na tym terenie funkcjonowało
Państwowe Gospodarstwo Rezerwatowo-Łowieckie, w którym zmniejszono
pozyskanie planowe, ale nadal usuwano większość martwych i obumierających
drzew. Większość zabiegów ochronnych w tym czasie miało na celu
utrzymanie wysokiej liczebności zwierzyny łownej. Po odzyskaniu niepodległości
przez Republikę Białoruś we wrześniu 1991 roku całej wschodniej części
Puszczy Białowieskiej nadano status Państwowego Parku Narodowego, w którym
ustanowiono 15 677 ha obszarów ochrony ścisłej. Współcześnie Państwowy
Park Narodowy „Belovezhskaya Pushcha” (PPNBP) obejmuje obszar 152 962 ha
i oprócz lasów obejmuje również kilkadziesiąt tysięcy hektarów mokradeł, łąk
i pól na jej przedpolu. Pod ochroną ścisłą w PPNBP znajduje się 30 679 ha lasu.
Oprócz strefy ochrony ścisłej wyznaczono: strefę regulowanego użytkowania
(57 318 ha), gdzie dopuszcza się cięcia sanitarne, zwalczanie chorób i szkodników
lasu oraz regulowanie liczebności zwierzyny, strefę rekreacyjną (7739 ha)
i strefę gospodarczą (57 226 ha), która ma zapewnić warunki życia lokalnej ludności,
w której dopuszcza się m.in. cięcia przerębowe, a na terenach nieleśnych
– działalność rolniczą (DENGUBIENKO 2009).