PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Główne etapy zmian roślinności Wysoczyzny Białostockiej w górnym plejstocenie 289
Zarys historii roślinności
Uwagi metodyczne
Badania nad historią roślinności Wysoczyzny Białostockiej w najmłodszym odcinku
plejstocenu, obejmującym interglacjał eemski, vistulian (zlodowacenie
Wisły) i holocen, prowadzone są przez Instytut Biologii Uniwersytetu w Białymstoku
od kilkunastu lat. Wykorzystywane są w nich trzy podstawowe metody
badawcze – analiza pyłkowa, analiza roślinnych szczątków makroskopowych
(wegetatywnych i generatywnych) oraz analiza stopnia rozkładu torfu. Do chwili
obecnej analizami objęto 22 obiekty (ryc. 1). Badania zmierzają w dwóch zasadniczych
kierunkach – pierwszym jest rekonstrukcja regionalnych i lokalnych
zmian roślinności lądowej, drugim – odtworzenie zmian zbiorowisk wodnych
i torfotwórczych zajmujących badane zbiorniki sedymentacyjne. Wyniki przeprowadzonych
badań stały się bardzo istotnym uzupełnieniem nielicznych
wcześniejszych opracowań paleobotanicznych z tego regionu, co pozwoliło odtworzyć
zmiany roślinności, jakie zachodziły tu w okresie ostatnich około 130
tysięcy lat.
Interglacjał eemski
Do końca lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku na Wysoczyźnie Białostockiej
i w jej najbliższym sąsiedztwie znane były zaledwie trzy opracowane palinologicznie
stanowiska interglacjału eemskiego (ryc. 1). W latach dziewięćdziesiątych
opisano nowe stanowisko w Machnaczu (KUPRYJANOWICZ 1991, 1994). Jednak
dopiero ostatnia dekada stała się okresem znacznej intensyfi kacji badań paleobotanicznych
w tym rejonie. Udokumentowano wówczas metodą analizy pyłkowej
obecność eemskich oraz wczesno- i plenivistuliańskich osadów jeziorno-bagiennych
na kolejnych 10 stanowiskach (m.in. KUPRYJANOWICZ i DRZYMULSKA 2002;
KUPRYJANOWICZ i in. 2007; KUPRYJANOWICZ 2008; ŻORNACZUK 2009). Większość
z nich została odkryta podczas opracowywania szczegółowej geologicznej mapy
Polski w skali 1 : 50 000.
Badane serie eemskie występują na różnej wysokości względem poziomu
morza, a ich miąższość waha się od około 1 m do około 20 m (ryc. 2). Wypełniają
one różnej wielkości zagłębienia wytopiskowe – od bardzo małych, o średnicy
zaledwie kilkudziesięciu metrów, poprzez średnie, które prawdopodobnie dominowały
na tym terenie podczas interglacjału eemskiego, aż do bardzo rozległych,
o wymiarach dochodzących do kilkunastu kilometrów. Na wszystkich stanowiskach
przykryte są one warstwami piasku o miąższości 0,7–5 m.
Wyniki przeprowadzonych badań paleobotanicznych pozwoliły na dość
dokładne odtworzenie zmian roślinności i klimatu interglacjału eemskiego na