PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Torfowiska Gór Sudawskich 383
części regionu, w dolinie Szeszupy wraz z jej bocznymi kieszeniami oraz na
niewielkich powierzchniach w dolinach rzek Potopki i Wigry, rozwijają się torfowiska
soligeniczne zarówno przepływowe, jak i szczególnie tu częste torfowiska
źródliskowe (por. SUCCOW i JOOSTEN 2001). Złoża torfu osiągają niekiedy
miąższość kilku metrów i podścielone są zwykle gytiami wapiennymi, rzadziej
natomiast zalegają bezpośrednio na podłożu mineralnym. W profi lach torfowych
występują często liczne przewarstwienia martwicy wapiennej (np. w dolinie Szeszupy),
które niekiedy mogą zalegać również na powierzchni torfowisk (np. nad
jeziorami Białym i Łopuszek, w odgałęzieniu doliny Potopki). Wody zasilające
torfowiska źródliskowe regionu są niekiedy bardzo zasobne w sole mineralne
(ŁACHACZ 1995; PAWLIKOWSKI 2008b, 2003–2008 materiały niepublikowane;
PAWLIKOWSKI i WOŁKOWYCKI 2010).
Znaczna część torfowisk soligenicznych porośnięta jest obecnie przez roślinność
leśno-zaroślową, w tym przez wtórne lasy na odwodnionych torfowiskach
i olsy źródliskowe Cardamino-Alnetum glutinosae (Meijer-Drees 1936) Pass.
1968, oraz antropogeniczne wilgotne łąki i pastwiska. Mechowiska oraz mszyste
szuwary zachowały się na powierzchni kilkunastu hektarów, przede wszystkim
w dolinie Szeszupy. Największą powierzchnię zajmują mechowiska z dominacją
turzycy dzióbkowatej Carex rostrata, z próchniczkiem błotnym Aulacomnium
palustre i chwytnikowcem lśniącym Tomentypnum nitens w warstwie mszystej.
Z roślinnością tą związane są takie rzadkie gatunki, jak skalnica torfowiskowa
Saxifraga hirculus i gwiazdnica grubolistna Stellaria crassifolia. Przynależność
syntaksonomiczna tej specyfi cznej roślinności wymaga badań (PAWLIKOWSKI
2008b). Inne typy roślinności mechowiskowej spotykane są na omawianym terenie
bardzo rzadko. Należą do nich fragmentarycznie wykształcone mechowiska
ze związku Caricion davallianae z niezwykle rzadką, zagrożoną wyginięciem
niebielistką trwałą w podgatunku typowym Swertia perennis subsp. perennis
(PAWLIKOWSKI i WOŁKOWYCKI 2010).
Najliczniejszą grupę torfowisk na omawianym obszarze stanowią obiekty
topogeniczne, rozwijające się w obniżeniach terenu. Posiadają one zróżnicowaną
budowę stratygrafi czną. Dominują obiekty rozwijające się w miejscu zarośniętych
jezior, z torfami podścielonymi gytiami detrytusowymi. W obrębie kilku
torfowisk zachowały się naturalne zbiorniki wodne o cechach zbiorników twardowodnych,
podlegające procesom dystrofi zacji (ilustr. 67). Część torfowisk
na skutek odwodnienia zajęta jest obecnie przez zbiorowiska leśno-zaroślowe,
przede wszystkim przez lasy brzozowe i brzozowo-sosnowe. Na 16 obiektach
tego typu zidentyfi kowano ostatnio zachowane płaty roślinności mszystej, przede
wszystkim mszarnej (PAWLIKOWSKI i in. 2009). Szczególnie interesujące jest
trwanie tych ekosystemów w bezpośrednim sąsiedztwie intensywnie użytkowanych,
nawożonych pól uprawnych. Zróżnicowana roślinność tych torfowisk