PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

196 Marek WIERZBA i inni
zbiorowisk ewoluujących w kierunku łęgów przykorytowych (wierzbowego i topolowego)
należą zarośla wiklinowe Salicetum triandro-viminalis Lohm. 1952,
porastające młodsze aluwia rzeczne. Dynamiczne kręgi olsów i łęgów olszowo-jesionowych
grupują różne fi tocenozy wiodące – od zbiorowisk wodnych,
przez szuwarowe i zarośla łozowe Salicetum pentandro-cinereae (Almq. 1929)
Pass. 1961. Roślinność drugiego typu nierozerwalnie związana jest z procesem
wypłycania, a w efekcie lądowacenia starorzeczy i kanałów ulgi dla wód powodziowych.
Na terenie rezerwatu występują również zbiorowiska leśne zaburzone
w wyniku gospodarki człowieka. Dotyczą one głównie struktury gatunkowej,
szczególnie wprowadzonego sztucznie drzewostanu. Co godne podkreślenia, we
wszystkich przypadkach gatunki drzew wprowadzane były zgodnie z ich wymaganiami
siedliskowymi. Pozostawianie tego typu zbiorowisk naturalnym procesom
regeneracyjnym stosunkowo szybko doprowadzi do ustalenia właściwych
składów gatunkowych dla danej fi tocenozy potencjalnej.
Pewne zaburzenia związane z wcześniej prowadzoną gospodarką leśną dotyczą
tylko małych powierzchni, gdzie wprowadzono olszę i jesion. Drzewa te
nasadzano jednak zgodnie z ich wymaganiami siedliskowymi, dlatego powstałe
w ten sposób zbiorowiska zastępcze można traktować jako młodsze postacie
sukcesyjne właściwych dla tego typu siedlisk, fi tocenoz olsów lub łęgów. Płaty
zbiorowisk o silniej zaburzonych składach gatunkowych drzewostanów (wprowadzona
sosna) zajmują w rezerwacie niewielką powierzchnię. Stanowią one
jednak bardzo ciekawe obiekty do obserwacji procesu regeneracji w warunkach
uwolnienia od czynników antropogenicznych.
Wysoka krawędź doliny Bugu w okolicach Gnojna
W okolicach miejscowości Gnojno występuje wysoka, erodowana przez wody
Bugu krawędź tarasu nadzalewowego. Roztacza się z niej widok na położony
po obu stronach koryta rzeki zalewowy obszar doliny. Wody Bugu nacierają tu
prostopadle na brzeg tarasu i niejako „opierając się” na tej przeszkodzie, skręcają
pod kątem prostym. W miejscu tym rzeka zmienia swój bieg z kierunku
północno-wschodniego na północno-zachodni. Wyraźnie zarysowana, sięgająca
30 m stroma krawędź ciągnie się w pobliżu koryta Bugu na przestrzeni kilkuset
metrów. W kilku miejscach przecinają ją prostopadłe wąwozy erozyjne, wymyte
przez spływające z wysoczyzny wody opadowe i gruntowe. W jednym z nich
znajduje się wydajne źródlisko, tworzące wartko płynący strumyk. Po kilkudziesięciu
metrach uchodzi on do położonego nieopodal dużego starorzecza. Prawdopodobnie
dzięki zasilaniu wodami spływającymi z wysoczyzny bużysko to
posiada trwałe połączenie z korytem współczesnym.