PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

246 Wojciech ADAMOWSKI i inni
Sukcesja popożarowa na Jelonce przebiegała w dwóch fazach (ryc. 5):
Faza 1. Dominacja traw – okres początkowy, pierwsze trzy lata po pożarze.
Wyróżnia się największym pokrywaniem traw – szczotlichy siwej Corynephorus
canescens i kłosówki miękkiej Holcus mollis, oraz największym pokrywaniem
gatunków jednorocznych, np. sporka wiosennego. Duże pokrywanie kłosownicy
już w rok po pożarze jest wynikiem przetrwania w glebie puli jej propagul wegetatywnych.
Szczyt liczebności szczotlichy jest nieco późniejszy, niektóre ramety
wewnątrz dużych kęp tej trawy przetrwały pożar. W rok po pożarze owocowały
i wydały generatywne potomstwo, które wpłynęło na zwiększenie liczebności
populacji i sumarycznej powierzchni zajętej przez ten gatunek. Pożar przetrwały
też pąki korzeniowe osiki. To tłumaczy obecność w niektórych miejscach podrostów
osiki już w pierwszym roku po pożarze, jednak obecność osiki w warstwie
runa i krzewów nie ma wpływu na różnicowanie się w czasie fazy inicjalnej.
Dominacja traw – okres końcowy, od 3 do 6 lat po pożarze. Charakteryzuje
się zmniejszeniem pokrywania dominujących traw oraz gatunków jednorocznych
i dwuletnich. W tym czasie mech zęboróg purpurowy Ceratodon purpureus
osiąga maksimum swojego pokrywania. W przypadku roślin jednorocznych
– sporka rocznego i przymiotna kanadyjskiego Conyza canadensis, które towarzyszą
trawom w inicjalnej fazie sukcesji po pożarze, trudno powiedzieć, czy ich
diaspory przetrwały pożar w glebowym banku nasion czy też są pochodzenia
egzogenicznego.
Faza 2. Dominacja wrzosu – okres początkowy, od 6 do 9 lat po pożarze.
Wyróżnia się „wymianą” dominujących mchów – zmniejsza się pokrywanie zęboroga
purpurowego, a zwiększa płonnika włosistego. Gwałtownie zwiększa się
pokrywanie chrobotka wysmukłego.
Dominacja wrzosu – okres końcowy, od 10 roku po pożarze. Wyróżnia
się zmniejszeniem pokrywania chrobotka wysmukłego i zwiększeniem udziału
innych gatunków. W warstwie drzew pojawiają się pojedyncze osiki, które
w warstwie krzewów zajmują 20% powierzchni. W runie współdominują wrzos
i porosty (po około 30%).
Intensywne zwiększenie pokrywania wrzosu dopiero w 6 lat po pożarze
może być spowodowane czasem potrzebnym na odbudowanie zniszczonej pożarem
fl ory grzybów mikoryzowych. W ciągu trzech pierwszych lat po pożarze
nastąpiło na Jelonce gwałtowne zwiększenie liczby gatunków mikoryzowych
(KAŁUCKA i SUMOROK 1996).
W rezerwacie „Jelonka” w procesie sukcesji wtórnej na ugorach i po pożarze
uczestniczą praktycznie te same gatunki. Tempo sukcesji popożarowej jest
wyraźnie szybsze dzięki przeżyciu pożaru przez pąki odnawiające niektórych
rozmnażających się wegetatywnie gatunków.