PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Zróżnicowanie szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Wschodniej 29
Interesującym, choć wymagającym sporej dozy krytycyzmu, źródłem historycznych
danych fi zjografi cznych, m.in. o rozmieszczeniu gatunków drzew, są
prace POŁUJAŃSKIEGO (1854−1855, 1859).
U schyłku XIX wieku do Puszczy Białowieskiej docierają ekspedycje
BŁOŃSKIEGO, DRYMMERA i EJSMONDA (1888, 1889), a Królestwo Kongresowe
i Wileńszczyznę przemierza K. Łapczyński (1823−1892), publikując liczne
prace fl orystyczne w „Pamiętniku Fizyografi cznym”. Szatę roślinną Polesia
i ziem przylegających doń od północy i zachodu wnikliwie bada uczeń prof.
Schmalhausena, J. Paczoski (1864−1942), czego efektem jest kilkuczęściowe,
monumentalne opracowanie monografi czne (PACZOSKI 1897, 1899, 1900a,
b). W latach 1923−1928 Paczoski pracuje jako kierownik naukowy rezerwatu
w Puszczy Białowieskiej. Zwieńczeniem tego okresu jego badań jest publikacja
„Lasy Białowieży” (1930). Paczoski był prekursorem współcześnie pojmowanej
geobotaniki, ekologii roślin i fi togeografi i nie tylko na ziemiach Rzeczypospolitej,
ale i w Europie, i mimo że niektóre jego poglądy straciły na aktualności, to
dzieła, takie jak „Szkice fi tosocjologiczne” (1925) i „Podstawowe zagadnienia
geografji roślin” (1933), do dziś powinny być elementarną lekturą wszystkich
pracujących na tym polu.
Dwudziestolecie międzywojenne to okres ożywionych badań geobotanicznych.
W tym czasie, oprócz tradycyjnie ujmowanej fl orystyki, rozpoczynają
się pionierskie prace nad zróżnicowaniem i strukturą roślinności. W 1919 roku
z Odessy powraca B. Hryniewiecki (1875−1963) i na Uniwersytecie Warszawskim
rozpoczyna wykłady z systematyki i geografi i roślin. W obfi tym dorobku
Hryniewieckiego, jednego z założycieli Polskiego Towarzystwa Botanicznego,
znalazły się m.in. prace poświęcone szacie roślinnej okolic Wigier (1924), a także
summa ówczesnej wiedzy na temat fl ory Litwy, „Tentamen fl orae Lithuaniae”
(1933). W efekcie wieloletnich prac prowadzonych przez S. Kulczyńskiego na
Polesiu powstaje wyczerpująca monografi a torfowisk tego regionu (KULCZYŃSKI
1939–1940), która wciąż pozostaje aktualnym i często przywoływanym punktem
odniesienia w badaniach nad genezą i zróżnicowaniem mokradeł. Ważnym
wkładem w poznanie szaty roślinnej Mazowsza jest monografi a Puszczy Kampinoskiej
R. Kobendzy (1930), profesora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
W Wilnie pierwszy okres swej długiej pracy naukowej spędza J. Mowszowicz
(1901−1983), autor m.in. trzyczęściowego „Conspectus Florae Vilnensis”
(1957−1959).
Mimo tak długiej historii badań szata roślinna pogranicza Europy Środkowej
i Północno-Wschodniej do dziś nie jest równomiernie i w pełni poznana.
Zważywszy na czas, jaki upłynął od badań botaników niemieckich (ABROMEIT
i in. 1898−1940), niewspółmiernie mało nowszych danych przybyło ze wschodnich
krańców Pojezierza Mazurskiego (m.in. POLAKOWSKI 1961, 1962, 1963;