PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Charakterystyka przyrodnicza i historia Puszczy Białowieskiej i jej przedpola 215
wzrostową. W rozpatrywanym okresie średnia temperatura powietrza wzrosła
o 0,9°C. Intensywniej rośnie temperatura powietrza półrocza zimowego (wzrost
o 1,3°C) niż letniego (wzrost o 0,6°C) – BOCZOŃ (2006). Wzrost średniej temperatury
powietrza pierwszych miesięcy roku kalendarzowego przekłada się na
zmiany w fenologii roślin runa leśnego. Data pierwszego kwitnienia wiosennych
gatunków: zawilca gajowego Anemone nemorosa, przylaszczki pospolitej Hepatica
nobilis, gajowca żółtego Galeobdolon luteum, fi ołka Rivina Viola riviniana
i fi ołka leśnego Viola reichenbachiana, jest współcześnie blisko 10 dni wcześniejsza
niż w latach sześćdziesiątych XX wieku (SPARKS i in. 2009). Również
niektóre gatunki ptaków osiadłych (np. sikora bogatka Parus major) wykazują
tendencję do wcześniejszego o kilka dni przystępowania do lęgów (WESOŁOW-
SKI i CHOLEWA 2009), a ptaki wędrowne (np. muchołówka mała Ficedula parva)
wcześniej powracają z zimowisk (MITRUS i in. 2005).
Długość meteorologicznego okresu wegetacyjnego w latach 1950–2003 wynosiła
w Puszczy Białowieskiej średnio 179 dni (od 151 dni w 1953 roku, do
219 dni w 1989 roku). Nie zaobserwowano tendencji do wydłużania się okresu
wegetacyjnego, gdyż przyspieszenie rozpoczęcia wegetacji jest równoważone
przez przyspieszenie jej zakończenia (BOCZOŃ 2006).
Połączony wpływ wzrostu temperatury, zmian charakteru opadów oraz działalności
człowieka silnie modyfi kuje poziom wód gruntowych we wszystkich
typach gleb. W okresie 1985–2001 lustro wody gruntowej w Puszczy Białowieskiej
obniżyło się, a największe zmiany (o 40 cm) zaszły na glebach autogenicznych
(PIERZGALSKI i in. 2002).
Na terenie Puszczy Białowieskiej i jej przedpola dominują wiatry z sektora
zachodniego, o największych prędkościach. Charakterystyczny dla tego regionu
jest stosunkowo duży udział wiatrów z sektora wschodniego. Średnia prędkość
wiatru waha się od około 1,5 m·s –1 w półroczu letnim do ponad 4,0 m·s –1 w półroczu
zimowym (GÓRNIAK 2000).
Puszcza Białowieska leży na południowo-zachodnim skraju Działu Północnego
(SZAFER 1977), co wynika ze specyfi ki fl ory tego obszaru: występowania
świerka Picea abies na większości siedlisk oraz dużego udziału gatunków borealnych.
Flora i fauna Puszczy ma charakter przejściowy, widoczny w nagromadzeniu
elementów charakterystycznych dla różnych grup biogeografi cznych: liczne
gatunki o rozmieszczeniu zachodnioeuropejskim (atlantyckim), południowo-
-wschodnioeuropejskim (pontyjskim), borealnym i borealno-górskim (FALIŃSKI
1986). W pobliżu Puszczy osiągają granice zasięgu naturalnego dwa ważne
gatunki lasotwórcze: dąb bezszypułkowy Quercus petraea – granicę północnowschodnią,
oraz świerk pospolity – południową granicę północnego zasięgu
(Park Narodowy... 1968). W regionalizacji geobotanicznej MATUSZKIEWICZ
(1993) Puszczę Białowieską zalicza do okręgu Białowiesko-Bielskiego, Krainy