PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

46 Anna ANDRZEJEWSKA i inni
Szata roślinna
Efektem położenia Puszczy Kampinoskiej w centrum Polski, a także skomplikowanej
geomorfologii, jest silnie zróżnicowany pasowy układ krajobrazów roślinnych.
Znane gdzie indziej sporadycznie zjawisko nakładania się na siebie elementów
sąsiadujących zespołów, tu stało się powszechne, stwarzając badaczom
dylemat, jak traktować tak skompleksowane zbiorowiska (FERCHMIN 1999). Dodatkowo
istniejącą mozaikę środowisk urozmaiciła wielowiekowa działalność
człowieka.
Zróżnicowanie środowisk i zbiorowisk roślinnych, a także położenie Puszczy
na skrzyżowaniu dróg wędrówek roślin u zbiegu czterech dużych rzek: Wisły,
Bugu, Narwi i Bzury, skutkuje bogactwem gatunkowym fl ory. Dotychczas na
terenie Puszczy Kampinoskiej (park z otuliną) stwierdzono występowanie ponad
1425 gatunków roślin naczyniowych (FERCHMIN 2010a), w tym: 36 paprotników,
16 nagonasiennych (pięć rodzimych), gdy pozostałą część fl ory, tj. ponad 1370
gatunków, stanowią okrytonasienne.
Gatunki rodzime stanowią około 70% fl ory, co jest porównywalne z charakterystyką
geografi czno-historyczną fl ory Polski. Stosunkowo liczną grupę stanowią
gatunki uprawne (15%), co wynika z użytkowania rolniczego tego terenu.
Znaczny udział mają gatunki obce, trwale zadomowione (około 15%), wśród
których przeważają archeofi ty (10%). Obca dendrofl ora liczy 80 gatunków drzew
i krzewów zadomowionych (tj. odnawiających się generatywnie lub wegetatywnie)
lub zdziczałych (rosnących poza ogrodami). Wśród obcych kenofi tów 44 to
gatunki inwazyjne (sensu TOKARSKA-GUZIK 2005, za: OTRĘBA 2009).
We fl orze rodzimej Puszczy Kampinoskiej zasadniczą grupę geografi czną,
w ujęciu PAWŁOWSKIEJ (1972), stanowią gatunki podelementu eurosyberyjskiego
i środkowoeuropejskiego. Do tych podelementów należą m.in. pospolite drzewa,
takie jak: sosna zwyczajna Pinus sylvestris, dąb szypułkowy Quercus robur, grab
pospolity Carpinus betulus i olsza czarna Alnus glutinosa. Charakterystycznym
elementem fl ory Puszczy są gatunki kontynentalne (syberyjsko-boreoeuropejskie),
które osiągają w centrum Polski zachodnią granicę. Tę grupę geografi czną
reprezentują m.in.: wierzba borówkolistna Salix myrtilloides, dzwonecznik wonny
Adenophora liliifolia, leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum, kocanki
piaskowe Helichrysum arenaria. Puszcza jest też ostoją gatunków cyrkumborealnych
(NOWAK 1983), wśród których obok pospolitych gatunków borów, takich
jak borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea, występują: zimoziół północny
Linnaea borealis, mącznica lekarska Arctostaphyllos uva-ursi, siedmiopalecznik
błotny Comarum palustre i pełnik europejski Trollius europaeus. Pozostałością
okresu glacjalnego we fl orze Puszczy Kampinoskiej jest chamedafne północna
Chamaedaphne calyculata, mająca tu dwa z dziewięciu stanowisk w Polsce. Do