PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Haćki i Jelonka – ślady historycznych i współczesnych przekształceń... 241
należałoby rozluźnić zadrzewienia, a zwłaszcza usunąć z nich świerk, po czym
przywrócić wypas w celu zapobieżenia powrotowi gatunków drzewiastych.
Pozytywne zmiany we fl orze zaobserwowano jedynie na wyniesieniu na
północny wschód od pagórka Betłah, gdzie po likwidacji dołów na kartofl e
w znacznym stopniu wycofały się rośliny ruderalne (bylica pospolita Artemisia
vulgaris, mierznica czarna Ballota nigra, pokrzywa zwyczajna i inne), a weszły
gatunki murawowe (lucerna sierpowata, żebrzyca roczna) i łąkowe (kupkówka
pospolita) – WOŁKOWYCKI i ADAMOWSKI (2007).
Jelonka
Rezerwat „Jelonka” położony jest na południowo-zachodnim przedpolu Puszczy
Białowieskiej. Ustanowiono go 8 grudnia 1989 roku na obszarze 227 ha pól
porzucanych stopniowo po I i II wojnie światowej, a obecnie porośniętych spontanicznie
roślinnością. Celem utworzenia rezerwatu była ochrona powstających
zbiorowisk roślinnych oraz samego procesu ekologicznego sukcesji wtórnej
(KWIATKOWSKA-FALIŃSKA 2008). Od chwili powołania rezerwatu cała powierzchnia
podlega ochronie ścisłej. Teren ten jest częścią obszaru specjalnej ochrony
siedlisk Natura 2000 „Jelonka”.
Gleby w rezerwacie wytworzone są z utworów zlodowacenia środkowopolskiego
(piasków gliniastych i żwirów). Dominującym rodzajem podłoża na
około 70% powierzchni jest gleba rdzawa porolna powstała z piasków słabo gliniastych.
Miąższość warstwy ornej wynosi 15–20 cm (FALIŃSKI 1996a). W przeszłości
użytkowane rolniczo gleby (157 ha) w latach dziewięćdziesiątych były
porośnięte zaroślami jałowcowymi, zapustami jałowcowo-osikowymi i jałowcowo-osikowymi
z udziałem sosny (FALIŃSKI i in. 1993). Uprawy leśne na gruntach
porolnych zajmowały 70 ha (ryc. 2).
We wschodniej części rezerwatu znajdują się trzy naturalne bezodpływowe
zbiorniki wodne: Duży Ług (12 ha), Średni Ług (1,5 ha) oraz Mały Ług (0,3
ha). Ich niecki wypełnione są torfem przejściowym. Roślinność zbiorników, a w
szczególności Dużego Ługu, tworzy koncentryczny kompleks zbiorowisk. Strefę
kontaktową z jałowczyskiem stanowi zbiorowisko trzęślicy modrej Molinia
caerulea, w głąb ługu od niej znajduje się pas młaki niskoturzycowej (zbiorowisko
z Carex canescens, C. nigra i C. echinata). Zagłębienie wypełnione torfem
przejściowym porośnięte jest wielkopowierzchniowym szuwarem turzycy nitkowatej
Caricetum lasiocarpae (FALIŃSKI i in. 1993; FALIŃSKI 1996b).
Pomimo ubogiego siedliska oraz wielowiekowej gospodarki rolnej szata roślinna
w rezerwacie jest stosunkowo bogata. Występuje tu ponad 130 gatunków
roślin naczyniowych, 40 gatunków mszaków i 60 gatunków porostów (FALIŃSKI