PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

132 Piotr SUGIER, Andrzej RÓŻYCKI
Budowa geologiczna
Obszary Poleskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz Krowiego Bagna pod
względem geologicznym są bardzo zróżnicowane. Najstarszymi skałami na tym
terenie są dewońskie piaskowce, wapienie rafowe i dolomity dolnego dewonu,
co zostało stwierdzone w odwiertach nieopodal Jeziora Wytyckiego, na głębokości
1202 m, i w okolicach miejscowości Zienki, na głębokości 1341 m. Kompleks
paleozoiczny, osiągający łącznie ponad 1000 m miąższości, tworzą utwory
o zróżnicowanej litologii i genezie, reprezentujące jednak w znacznej przewadze
osady morskie. Jednak najpełniej udokumentowane są tu utwory karbonu,
których średnia miąższość na badanym obszarze wynosi 700 m, wykształcone
w facji wapiennej, marglistej, piaskowcowej bądź mułowcowo-iłowcowej z pokładami
węgla kamiennego zalegającymi w rejonie Parku na dwóch poziomach
– około 550 m i 1050 m poniżej poziomu gruntu. W czasie prowadzonych badań
nie stwierdzono na tym terenie osadów permskich, triasowych oraz dolnoi
częściowo środkowojurajskich (HARASIMIUK i in. 2002).
Kompleks mezozoiku reprezentowany jest przez utwory jurajskie i przez
stosunkowo grubą warstwę utworów kredowych. Utwory kompleksu mezozoicznego
stanowią podłoże skalne badanego terenu i można je zobaczyć w wielu
miejscach na powierzchni. Najstarszymi utworami pokrywowymi na tym obszarze
są skały górnokredowe, najczęściej wykształcone jako margle i kreda
pisząca. Odsłaniają się one bezpośrednio na powierzchni; na ich wychodniach
rozwinął się dobrze czytelny w morfologii zespół form krasowych (HARASIMIUK
i in. 2002).
Pokrywa osadów trzeciorzędowych jest nieciągła i charakteryzuje się małą
miąższością. Tworzą ją niewielkie płaty oligoceńskich piasków glaukonitowych,
występujące w okolicach Górek i Wołoskowoli, oraz plioceńskie iły, stwierdzone
w cienkiej warstwie na północ od jeziora Zagłębocze (HARASIMIUK i in. 2002).
W czwartorzędzie obszar ten był czterokrotnie zlodowacony i podlegał intensywnym
procesom erozji, sedymentacji i denudacji. W ich wyniku powstała
zróżnicowana genetycznie i litologicznie seria osadów plejstoceńskich oraz
organicznych i organiczno-mineralnych osadów holoceńskich o miąższości do
kilkudziesięciu metrów. W niektórych miejscach osady te tworzą wyraźne wały
piaszczyste w okolicach Zastawia, Babska, Łomnicy czy Załucza Starego. Utwory
holoceńskie, wypełniające dna rozległych zagłębień, to przede wszystkim torfy
i namuły torfi aste, a także namuły zagłębień bezodpływowych. Największe
powierzchnie torfowe na terenie Parku położone są wokół jeziora Łukie, otaczają
guz Zawadówki i Woli Wereszczyńskiej (kompleks torfowisk nad jeziorami
Moszne i Długie), zajmują rozległe obniżenie na linii Pieszowola – Wytyczno
oraz w dnach rozległych kotlin bagien Bubnów i Staw. W swej przeszłości geolo-