PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Naturalne i półnaturalne elementy szaty roślinnej Podlaskiego Przełomu Bugu 181
tykanego zespołu łęgu wiązowo-jesionowego Ficario-Ulmetum z klasy Querco-Fagetea.
Między innymi dla zachowania wymienionych fi tocenoz łęgowych
powołano rezerwaty: „Szwajcaria Nepelska”, „Łęg Dębowy” i „Przekop”.
Wzdłuż mniejszych rzek i strumieni powszechnie występują łęgi jesionowo-
-olszowe Fraxino-Alnetum z klasy Querco-Fagetea. Stan zachowania tych fi tocenoz
jest także mocno zróżnicowany. Najczęściej prezentują one postać drobnych
zadrzewień olszowych, występujących wśród wilgotnych łąk lub jako wąskie
pasy lasu, ciągnące się wzdłuż mniejszych cieków i rowów. Najlepiej zachowane,
stosunkowo duże płaty tych fi tocenoz obecne są w okolicach Zabuża, Drażniewa,
Kamieńczyka, a zwłaszcza w obrębie największych kompleksów leśnych
w okolicach Sterdyni i Ceranowa. W większości przypadków drzewostan tych
fi tocenoz ma uproszczoną strukturę wiekową i dominuje w nim olsza czarna.
Łęgi, w których obecny jest również jesion, spotkać można w okolicach Janowa
Podlaskiego, Drażniewa i Starczewic (GŁOWACKI i in. 2002b)
W odmiennych warunkach uwodnienia niż łęgi kształtują się siedliska
bagiennych lasów olszowych (olsów) z klasy Alnetea glutinosae. Miejsca
występowania tych fi tocenoz cechują duże wahania poziomu wody w ciągu
roku, zakrywającej lub odsłaniającej powierzchnię gleby. Umożliwia to z jednej
strony podtrzymywanie procesów torfotwórczych, z drugiej zaś – rozkład
i mineralizację torfów, powodującą użyźnianie tych siedlisk. W PPB występuje
wyłącznie żyzna postać olsu reprezentowana przez zespół Ribeso nigri-Alnetum.
Największym zagrożeniem dla istnienia fi tocenoz tego zespołu jest obniżenie
poziomu wód gruntowych. Nie bez znaczenia są także zmiany w typie gospodarki
wodnej – uruchamianie przepływu wód w miejscu dotychczasowej stagnacji,
powodujące zanik procesów bagiennych. Następstwem tych przemian jest przekształcanie
się olsów w zbiorowiska o bardzo uproszczonej strukturze, przypominające
łęgi olszowe. Dobrze wykształcone płaty bagiennych lasów olszowych
spotyka się w rezerwatach przyrody: „Łęg Dębowy”, „Biele” i „Sterdyń” oraz
w niektórych izolowanych obniżeniach w okolicach Zabuża, Mierzwic, Drażniewa
i Ceranowa.
Niezalewane siedliska na skraju doliny i na jej krawędziach, a zwłaszcza
na wysoczyznach morenowych zajmują zbiorowiska grądów. W PPB prezentują
one pełną gamę zmienności, wynikającą z uwarunkowań naturalnych i antropogenicznych,
zajmując siedliska od średnio do bardzo żyznych, o różnym stopniu
uwilgotnienia. Większe powierzchnie grądów spotyka się głównie w obrębie
wysoczyzn morenowych, w dużych kompleksach leśnych, w okolicach Zabuża,
Drażniewa, Ceranowa i Sterdyni. Potencjalne siedliska tych fi tocenoz są bardzo
rozpowszechnione na całym omawianym terenie. Charakteryzuje je dość często
znaczne przekształcenie antropogeniczne. Do przewodnich form degeneracji
tego typu siedlisk w PPB należy pinetyzacja (sensu OLACZEK 1972). Najlepiej za-