PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

68 Anna OTRĘBA i inni
Kampinoski Park Narodowy powstał na podstawie rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 roku. Pierwszym jego dyrektorem został
K. Heymanowski, przyszły badacz historii zagospodarowania Puszczy. Park
narodowy o powierzchni około 40 700 ha objął lasy, należące do nadleśnictw:
Kampinos, Kromnów i Laski, oraz zamieszkałe wsie położone głównie na pasach
bagiennych, które stanowiły blisko połowę powierzchni parku i były tzw.
otuliną wewnętrzną.
Lasy Puszczy Kampinoskiej były wówczas silnie przekształcone. W okresie
międzywojennym KOBENDZA (1930) pisał: Z przyrodniczego punktu widzenia
Puszcza Kampinoska przestała być puszczą z chwilą, gdy człowiek począł
ją eksploatować i zalesiać. Stan lasów obrazują dane urządzeniowe z 1956 roku
dla trzech nadleśnictw, według których 76% drzewostanów nie osiągnęło wieku
60 lat, a jedynie 5% przekraczało 100 lat. Przeważała w nich sosna zwyczajna,
dominująca na 83% powierzchni leśnej, i olsza czarna – na 12%.
W 1975 roku rozpoczęła się – zaplanowana na 10 lat, a trwająca do dziś
– akcja wykupu terenów prywatnych, która objęła obszar około 14 000 ha, położony
na terenie 67 wsi. Jest to kluczowe przedsięwzięcie w dziejach Parku, które
w obliczu obecnej presji urbanizacyjnej przesądziło o zachowaniu Puszczy Kampinoskiej.
Z chwilą utworzenia parku narodowego najlepiej zachowane fragmenty
Puszczy objęto ochroną ścisłą na powierzchni około 2350 ha. Należało do nich
sześć istniejących rezerwatów: cztery wymienione powyżej oraz „Nart” z 1940
roku, „Roztoka” z 1949 roku, a także cztery nowe: „Krzywa Góra”, „Wilków”
(obecnie „Wilków” i „Rybitew”), „Mogiła powstańców z 1863 roku” (obecnie
„Zaborów Leśny”), „Łosia Wólka” (zniesiony w 1965 roku, a następnie w 1977
roku utworzony, nie całkiem na tej samej powierzchni, pod nazwą „Kaliszki”).
Duże zmiany w sieci terenów objętych ochroną ścisłą zaszły w 1977 roku,
kiedy to powstało 12 kolejnych obszarów, a istniejące powiększono, w efekcie
czego powierzchnia pozostawiona bez ingerencji wzrosła dwukrotnie (FERCHMIN
1981). W 1997 roku utworzono kolejne dwa obszary ochrony ścisłej – „Przyćmień”
i „Karpaty”, jednocześnie rezygnując z ochrony ścisłej „Niepustu (Paśników)”
i „Łuży”, oraz zmniejszono obszar ochrony ścisłej „Roztoka”. Tego
samego roku został włączony pod administrację Parku, jako enklawa, rezerwat
„Ruska Kępa”, ale ponieważ wymagał ochrony czynnej, nie został określony
jako obszar ochrony ścisłej.
Obecnie ochrona ścisła jest realizowana w 22 obszarach, na łącznej powierzchni
4636 ha, co obejmuje 12% powierzchni parku (ryc. 1). Są to przede
wszystkim starodrzewy. Bezpośrednia ingerencja człowieka ograniczona jest tam
do utrzymania dróg przeciwpożarowych i szlaków turystycznych. Procesy naturalne,
w tym zaburzenia wielkoobszarowe, stały się przedmiotem długotermi-