PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Dynamika naturalnych ekosystemów leśnych... 231
drewnem, w tym szereg rzadkich i bardzo rzadkich, jak: chrobotek delikatny
Cladonia parasitica, oczlik Notarisa Cyphelium notarisii, czasznik modrozielony
Icmadophila ericetorum (CIEŚLIŃSKI 2003).
Ściśle z martwym drewnem są związane również grzyby, w tym zwłaszcza
grzyby wielkoowocnikowe, których na obszarze Puszczy Białowieskiej jest
blisko 1500 gatunków (KUJAWA 2009). Specyfi ką puszczańskiej mikobioty jest
stosunkowo duży udział gatunków o zasięgu górsko-borealnym i borealnym.
W Puszczy Białowieskiej duża liczba takich gatunków grzybów związana jest
z występowaniem we wszystkich zbiorowiskach roślinnych świerka. Z martwym
drewnem świerkowym związane są np.: poropłaszczka pomarańczowa Lindtneria
fl ava, pniarek różowy Fomitopsis rosea, gąbkowiec północny Climacocystis
borealis, ciemnoskórnik północny Boreostereum radiatum.
O potencjalnym bogactwie różnorodności gatunkowej naturalnych ekosystemów
leśnych świadczą wyniki programu badawczego Crypto, prowadzonego
przez Białowieską Stację Geobotaniczną Uniwersytetu Warszawskiego na przełomie
lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. W czasie tych
prac na stosunkowo niewielkiej powierzchni 140 ha zarejestrowano blisko 2000
taksonów roślin i grzybów (Cryptogamous plants... 1992), w tym: 1480 grzybów
(Fungi), 163 porosty (Lichenes), 41 wątrobowców (Hepaticopsida), 104 mchy
(Bryopsida), 15 paprotników (Pteridophyta) i 286 roślin naczyniowych (Spermatophyta).
Biota porostów Puszczy Białowieskiej jest bardzo bogata i niezwykle zróżnicowana
pod względem taksonomicznym. Spośród ponad 400 gatunków porostów,
reprezentujących ponad 100 rodzajów z kilkudziesięciu rodzin (CIEŚLIŃSKI
2003), najbogatszymi w gatunki rodzajami są: Cladonia (33 gatunki), Lecanora
(21), Pertusaria (11), Arthonia i Usnea (po 10), Bacidia i Chaenotheca (po 9).
Biota porostów Puszczy odznacza się kilkoma specyfi cznymi cechami: dużym
udziałem gatunków uznanych w Polsce za zagrożone, a osiągających tu dużą
frekwencję i żywotność, masowym występowaniem gatunków znanych z nielicznych
lub rozproszonych stanowisk w innych regionach kraju i obecnością
reliktów puszczańskich, typowych dla lasów o charakterze pierwotnym. Takimi
reliktami są m.in.: plamica fi lcowata Arthonia byssacea, nibypłucnik wątpliwy
Cetrelia olivetorum, mąkla odmienna Evernia mesomorpha, tarczyna
przygraniczna Lobaria scrobiculata, odnożyca włosowata Ramalina thrausta
(CIEŚLIŃSKI i in. 1996). Proces ubożenia bioty porostów puszczańskich zaznaczył
się głównie wśród najbardziej wrażliwych na zmiany środowiska przyrodniczego
porostów epifi tycznych i epiksylicznych. Dotyczy to szczególnie gatunków
z rodzaju Bryoria i Usnea (BYSTREK i KOLANKO 1992). „Czerwona lista” porostów
zagrożonych w Puszczy Białowieskiej obejmuje 135 gatunków, co stanowi
34% wszystkich występujących tu porostów (CZYŻEWSKA i CIEŚLIŃSKI 2003). We-