PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

148 Piotr SUGIER, Andrzej RÓŻYCKI, Radosław DOBROWOLSKI
wały akumulacji glacifl uwialnej, wznoszące się 5–10 m ponad jej poziom. Od
wschodu do torfowiska przylega falista równina sandrowa (około 170 m n.p.m.)
z licznymi drobnymi zagłębieniami bezodpływowymi, tworzącymi wyraźne ciągi
o orientacji NW-SE i WNW-ESE. Podobne ukierunkowanie mają także niewielkie
przegłębienia w dnie misy torfowiskowej oraz towarzyszące im kopalne
piaszczyste grzędy (BAŁAGA i in. 2006).
W rozwoju Durnego Bagna, którego wiek oceniany jest na około 13 000 lat
BP, można wyróżnić dwa podstawowe etapy – jeziorny oraz bagienno-torfowiskowy
(ryc. 1). Etap jeziorny (od starszego dryasu do środkowego atlantyku) dokumentowany
jest przez 3-4 metrową serię gytii (glonowej, glonowo-detrytusowej
i detrytusowej). Osady limniczne były sedymentowane bezpośrednio na mineralnym
podłożu: piaskach glacifl uwialnych zlodowacenia odry oraz mułkach
jeziorno-rozlewiskowych zlodowacenia Wisły. Zmienność osadów limnicznych
wskazuje na wahania poziomu wody w czasie funkcjonowania zbiornika. Powolne
pogłębienie zbiornika jeziornego nastąpiło w młodszym dryasie. Proces ten
zapisany jest w osadach akumulacją gytii glonowo-wapiennej w płytszych częściach
zbiornika. Systematyczne wypłycanie i zarastanie zbiornika rozpoczęło się
natomiast około 7500 lat BP i trwało około 1500 lat. Etap bagienno-torfowiskowy
przypada na ostatnie 6000 lat BP, a związana z nim około 4-metrowa warstwa
torfów rejestruje dość typową dla torfowisk pojeziornych sukcesję osadową – od
niskich torfów trzcinowo-turzycowych i turzycowo-mszystych, przez przejściowe
torfy wełniankowe, do wysokich torfów sfagnowych (BAŁAGA i in. 2006).
W celu zachowania torfowiska wysokiego typu kontynentalnego omawiany
obszar już w 1967 roku został objęty ochroną. Po utworzeniu Poleskiego Parku
Narodowego (PPN) rezerwat częściowy, o powierzchni 213,2 ha, w całości
znalazł się w jego obrębie. Zaliczany jest do najbardziej cennych rezerwatów
torfowiskowych na Lubelszczyźnie (FIJAŁKOWSKI 2003). Na samym torfowisku
i jego mineralnym otoczeniu stwierdzono obecność 252 gatunków roślin naczyniowych
(PASZEWSKI i FIJAŁKOWSKI 1971). Zachowało się tutaj wiele taksonów
roślin objętych ochroną gatunkową ścisłą: turzyca strunowa Carex chordorrhiza,
turzyca bagienna C. limosa, pływacz drobny Utricularia minor, gnidosz królewski
Pedicularis sceptrum-carolinum, wierzba lapońska Salix lapponum, wierzba
borówkolistna S. myrtilloides oraz rosiczki Drosera intermedia, D. anglica
i D. rotundifolia (IZDEBSKI i FIJAŁKOWSKI 2002; FIJAŁKOWSKI 2003).
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku roślinność reprezentowana
była głównie przez zespół Sphagnetum magellanici, którego płaty zajmowały
90% powierzchni torfowiska (PASZEWSKI i FIJAŁKOWSKI 1970). Zbiorowiska
Eriophorum vaginatum-Sphagnum fallax występowały niemal wyłącznie
w miejscach podmokłych w jego strefi e okrajkowej, a w północno-zachodniej
części rezerwatu także fi tocenozy Caricetum lasiocarpae. Przy brzegach okrajka