PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Torfowiska Pojezierza Sejneńskiego 367
pastwisko oraz jednokośna łąka. W związku z zaprzestaniem użytkowania obserwuje
się ekspansję gatunków drzewiastych, głównie brzóz i wierzb. Zimą
2008/2009, dzięki staraniom stowarzyszenia Centrum Ochrony Mokradeł, na
części torfowiska usunięte zostały drzewa i krzewy, co poprawiło stan zachowania
roślinności mechowiskowej. Całość torfowiska stanowi własność okolicznych
mieszkańców.
Torfowisko ma charakter topogeniczny pojeziorny. W jego zasilaniu biorą
też najprawdopodobniej udział wody pochodzenia soligenicznego, na co wskazuje
m.in. stosunkowo wysokie stężenie jonów magnezu (tab. 2). Miąższość złoża
torfu, przeważnie mszysto-turzycowego, nie przekracza 1 m. Pod torfami,
a często wręcz bezpośrednio przy powierzchni torfowiska, zalegają osady jeziorne
o miąższości dochodzącej do 8 m, budowane głównie przez kredy jeziorne
i gytie detrytusowo-wapienne (ŻUREK i in. 2006), co upodabnia fragmenty
omawianego torfowiska do torfowisk nakredowych. Zasobne w wapń podłoże
determinuje właściwości chemiczno-fi zyczne wód na torfowisku, które mają
charakter alkaliczny. Jedynie w płatach mszarów z dominacją torfowców tolerujących
wysokie stężenie wapnia, ze względu na prowadzoną przez nie wymianę
kationów metali na kationy wodoru (por. CLYMO 1964), warunki są wyraźnie
kwaśne (tab. 2).
Skład i strukturę gatunkową mszystych fi tocenoz na torfowisku nad jeziorem
Gajlik przedstawia tabela 2. Roślinność wykazuje wyraźne zróżnicowanie
na subneutralne mszary (zdjęcia 1–2), zbliżoną do nich roślinność z dominacją
mszaru krokiewkowatego (zdjęcia 3–4) oraz zróżnicowane wewnętrznie mechowiska
(zdjęcia 5–16).
Roślinność mszarów stanowią fi tocenozy zbliżone do zespołu Menyantho-
-Sphagnetum teretis Warén 1912. Dominantami w obrębie tej roślinności są: torfowiec
obły, torfowiec Warnstorfa Sphagnum warnstorfi i lub mszar krokiewkowaty,
a spośród roślin naczyniowych – nerecznica błotna, siedmiopalecznik i żurawina.
Większość mechowisk charakteryzuje się znacznym udziałem elementów
kalcyfi lnych z rzędu Caricetalia davallianae. Inicjalne płaty mechowisk stanowią
niziutkie fi tocenozy zbliżone do zespołu Eleocharitetum quinquefl orae Lüdi
1921 (zdjęcia 5–7). Dominują w nich limprichtia pośrednia, świbka błotna Triglochin
palustre, ponikło skąpokwiatowe, rosiczka długolistna Drosera anglica,
turzyca bagienna i pływacz drobny Utricularia minor, a także dwa gatunki uznawane
za wysokotorfowiskowe (rosiczka okrągłolistna i żurawina), które rosną tu
jednak w warunkach wyraźnie alkalicznych lub obojętnych (tab. 2).
Najbogatsze fl orystycznie i najbardziej typowo reprezentujące związek Caricion
davallianae są fi tocenozy zespołu Caricetum paniceo-lepidocarpae Braun
1968 (zdjęcia 8–12), zajmujące miejsca suchsze, z płytko zalegającą gytią wapienną.
Warstwę mszystą tworzy tu limprichtia pośrednia, a pośród ziół dominu-