PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Zróżnicowanie szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Wschodniej 21
drożny Cardaria draba, połonicznik kosmaty Herniaria hirsuta, roszpunki Valerianella
spp., skrytek polny Aphanes arvensis, szanta zwyczajna Marrubium
vulgare, tomka oścista Anthoxanthum aristatum, werbena pospolita Verbena offi
cinalis i wilczomlecz drobny Euphorbia exigua.
Do dziś, poza największymi aglomeracjami (SUDNIK-WÓJCIKOWSKA 1987,
1998a), wiele obszarów wyróżnia się tu bardzo niskim stopniem modernizacji
fl ory. W krajobrazie wiejskim przetrwały natomiast stosunkowo liczne
i duże populacje archeofi tów, ustępujących w innych częściach kraju, takich jak:
kąkol Agrostemma githago, mierznica czarna Ballota nigra, serdecznik pospolity
Leonurus cardiaca, stokłosa żytnia Bromus secalinus i szczwół plamisty Conium
maculatum (WOŁKOWYCKI 2000). Część z roślin, występujących z natury w środkowej
Europie, pojawiła się stosunkowo niedawno na Litwie, a przynajmniej
także w niektórych częściach północno-wschodniej Polski, w wyniku zawleczenia
przez człowieka. Są to m.in.: cieciorka pstra Coronilla varia, dzikie bzy czarny
Sambucus nigra i koralowy S. racemosa, jawor Acer pseudoplatanus, turzyca
drżączkowata Carex brizoides i wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias.
Tylko nieliczne spośród gatunków obcych geografi cznie rozpoczęły kolonizację
Niżu Europy Środkowej, rozprzestrzeniając się od wschodu. Należą do nich:
bodziszek syberyjski Geranium sibiricum, marzymięta grzebieniasta Elsholtzia
ciliata, pięciorniki dwudzielny Potentilla bifurca i pośredni P. intermedia oraz
szczaw omszony Rumex confertus.
Swoiste cechy roślinności
Wraz ze wzrostem kontynentalizmu klimatu między dolinami Wisły i Niemna roślinność
leśna ulega gradientowym zmianom. Zmiany te związane są ze stopniowym
ustępowaniem niektórych gatunków środkowoeuropejskich i pojawianiem
się w składzie zbiorowisk leśnych roślin o zasięgach borealnych i subkontynentalnych.
W niektórych przypadkach, np. borów świeżych i grądów, przejawiają
się one we wzajemnym zastępowaniu się wikaryzujących postaci zbiorowisk roślinnych.
Na północnym wschodzie Europy pojawiają się jednak także swoiste
typy lasów, występujące zwłaszcza na siedliskach bagiennych.
Lasy pogranicza środkowej i północno-wschodniej Europy wyróżnia obecność
świerka, który występuje tu prawie we wszystkich ich typach, poza siedliskami
najbardziej suchymi. Współtworzy tu nawet odrębny typ ekosystemu
– subborealną świerczynę torfowiskową Sphagno girgensohnii-Piceetum Polakowski
1962, porównywaną niekiedy do borów tajgi. Spotyka się go w puszczach:
Augustowskiej, Białowieskiej, Boreckiej, Knyszyńskiej, Kurpiowskiej
i Rominckiej oraz na Litwie (m.in. CZERWIŃSKI 1978; SOKOŁOWSKI 1980, 2004,
2006; KWIATKOWSKI 2004a). Na wilgotnych, ale mineralnych siedliskach, na