PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Zróżnicowanie szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Wschodniej 27
czył; bo ks. Kluk dniem pierwej całą swą botanikę wkwaterował do nich. Najtrwalszym
bodaj wkładem Kluka w poznanie fl ory polskiej było opisanie nowego
dla nauki gatunku rośliny – Succisella infl exa (Kluk) Beck (jako Scabiosa
infl exa, dryakiew pogięta), którą odkrył ...w blizkości Ciechanowca, na mieyscu
Mścichowka zwanym, a której współczesna polska nazwa to czarcikęsik Kluka.
Podlasie jest nie tylko locus typicus dla tego gatunku uznanego w Polsce za narażony
na wymarcie, tu także utrzymują się do dziś jego największe populacje. Tu
również osiąga on północno-zachodnią granicę swojego zasięgu w Europie. Na
pomniku odsłoniętym w Ciechanowcu w 1850 roku Kluk przedstawiony został
właśnie ...w chwili, gdy rozpoznaje [tę] roślinę (...), którą w prawej ręce trzyma,
lewą podtrzymując w pół-rozłożoną księgę (KOŁODZIEJCZYK 1932).
W 1829 roku, zapewne w czasie wycieczki botanicznej prowadzonej przez
M. Szuberta, profesora Uniwersytetu Warszawskiego, dwóch przyjaciół odwiedziło
Ciechanowiec, by ...odświeżyć ślady ś. p. Kluka i uczcić łzą wdzięczności
zapomniany prawie grób tego sławnego naturalisty (KOŁODZIEJCZYK 1932). Byli
to W. Jastrzębowski i J.I. Waga. J.I. Waga (1800–1872), urodzony w podłomżyńskim
Grabowie, po studiach w Warszawie i krótkim okresie pracy w Warszawie,
Radomiu i Szczuczynie, osiadł w Łomży i objął posadę profesora w Szkole Wojewódzkiej,
przekształconej później w Gimnazjum. Jego dziełem życia była „Flora
polska jawnokwiatowych rodzajów...” (1847–1848), obejmująca opisy 1061 gatunków
roślin ...tak dzikich jako i hodowanych pod otwartem niebem. Gromadzenie
materiałów do „Flory” Waga rozpoczął w latach 1823–1828 od okolic Warszawy,
Radomia i Szczuczyna (ROSTAŃSKI 2001). Późniejsze badania tak relacjonował
(1847–1848): W r. 1829 zwiedziłem z P. Jastrzębowskim w ciągu wakacyj
niektóre okolice wojew. Augustowskiego, Podlaskiego, Mazowieckiego, Lubelskiego
i Sandomirskiego (...) W r. 1831 poznałem niektóre nad Biebrzą miejsca,
a w dalszym czasie okolice Grajewa, Rajgrodu i Augustowa zwiedziłem. Nakoniec
w ciągu 60 zwyczajnych z uczniami exkursyj, w latach 1833–1839, w pobliżu
Łomży odbytych, dodałem, rozszerzyłem lub sprostowałem to wszystko, co się
dawniej bądź pominęło, bądź dla braku dostatecznej liczby świeżych exemplarzy,
niedokładnie opisało…. Niektóre spośród najrzadszych elementów fl ory okolic
Łomży opisywanych przez Wagę nie przetrwały do naszych czasów. Dotyczy
to m.in.: chamedafne północnej Chamaedaphne calyculata, dzwonecznika
wonnego Adenophora liliifolia, gółki długoostrogowej Gymnadenia conopsea,
gnidosza królewskiego Pedicularis sceptrum-carolinum, skalnicy torfowiskowej
Saxifraga hirculus, kosatki kielichowatej Tofi eldia calyculata, a także starca pomarańczowego
Senecio aurantiacus (WAGA 1847–1848; GRUŻEWSKA 2001). Po
około 170 latach udało się natomiast potwierdzić stanowisko pięciornika skalnego
Potentilla rupestris ...w lesie Drożeńcińskim półtory mili od Łomży, gdzie
na wzgórzach nad Narwią w niewielkiej ilości rośnie... do dziś na kresowym