PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Naturalne i półnaturalne elementy szaty roślinnej Podlaskiego Przełomu Bugu 187
niezabagnionych glebach mineralnych i organiczno-mineralnych, znacznie żyźniejszych
i zazwyczaj wilgotniejszych niż murawy psammofi lne. Bogate fl orystycznie,
ekstensywnie zagospodarowane półnaturalne płaty łąk i pastwisk występują
najczęściej w zalewowej części doliny Bugu. Znacznie rzadziej spotkać
je można także w obrębie wilgotnych siedlisk, wzdłuż mniejszych cieków
wodnych. Na morenowych utworach wysoczyzn oraz na obszarach sandrowych
obecne są już najczęściej zbiorowiska wyraźnie antropogeniczne, zagospodarowane
jako wielokośne łąki i intensywnie spasane pastwiska. Należy zaznaczyć, że
z przyrodniczego punktu widzenia tradycyjnie zagospodarowane łąki są cennym
elementem krajobrazu. Mają też ogromne znaczenie w ochronie różnorodności
biologicznej, zwłaszcza w obszarach intensywnie zagospodarowanych rolniczo
lub zajętych pod monokultury leśne.
Pod względem fi tosocjologicznym w klasie Molinio-Arrhenatheretea wyróżnia
się trzy grupy fi tocenoz (w randze rzędów), reprezentujące te ekosystemy.
Należą do nich: łąki wilgotne i zmiennowilgotne z rzędu Molinietalia, niepodlegające
zalewom łąki świeże z rzędu Arrhenatheretalia oraz łąki zalewowe
z rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia, występujące w obrębie użytkowanych
pastwiskowo niższych tarasów rzecznych. Wszystkie główne grupy zbiorowisk
łąkowych obecne są w PPB. Zbiorowiska wilgotnych i zmiennowilgotnych
łąk z rzędu Molinietalia obejmują trzy wyraźne odróżniające się fl orystycznie
i siedliskowo grupy fi tocenoz. Pierwszą z nich stanowią koszone sporadycznie,
występujące na mokrych siedliskach, przy brzegach rzek, starorzeczy i rowów
łąki ziołoroślowe ze związku Filipendulion. Ziołorośla należą do dynamicznego
kręgu zespołu łęgu jesionowo-olszowego Fraxino-Alnetum.
Kolejną grupę zbiorowisk tworzą użytkowane ekstensywnie łąki i pastwiska
siedlisk wilgotnych i zmiennowilgotnych. Wśród tych zbliżonych do siebie
fl orystycznie fi tocenoz da się wyróżnić łąki trzęślicowe ze związku Molinion
oraz stosunkowo niedawno wyodrębnione z tej grupy łąki selernicowe ze związku
Cnidion dubii (ZAŁUSKI 1995). Te ostatnie obecne są wyłącznie w dolinach
dużych niżowych rzek, takich jak Bug. Fitocenozy łąk selernicowych stanowią
zbiorowisko zastępcze łęgów topolowych i wiązowo-jesionowych. Poziom wody
gruntowej w obrębie tych siedlisk zalega płytko pod powierzchnią gleby, a w
okresie wiosny i jesieni zdarzają się okresowe zalewy. Niektóre fi tocenozy z tej
grupy położone na tarasach doliny Bugu mogą silnie wysychać latem, co sprzyja
stałej obecności gatunków łąk świeżych, a nawet roślin ciepłolubnych muraw
i okrajków. Gatunkami wskaźnikowymi tych fi tocenoz są: selernica żyłkowana
Cnidium dubium, przytulia północna Galium boreale, groszek błotny Lathyrus
palustris, konitrut błotny, fi ołek mokradłowy i wyniosły, tarczyca oszczepowata
i czosnek kątowy. Ostatni gatunek powszechnie występuje zarówno w dolnym
i środkowym odcinku rzeki, nie odnotowano go natomiast w ostatnim czasie