PDF do pobrania - LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego

Zróżnicowanie szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Wschodniej 25
(m.in. PAŁCZYŃSKI 1975; KAWECKA i SOKOŁOWSKI 1988; DEMBEK 2000; KŁOSOWSKI
2002; PAWLIKOWSKI 2008c) wciąż nie doczekał się realizacji.
Sukcesja roślinności na torfowiskach ombrogenicznych doprowadziła
w większości przypadków do ich zajęcia przez bory bagienne. Największe połacie
subkontynentalnych mszarów wysokotorfowiskowych, takich jak Ledo-
-Sphagnetum magellanici Sukopp 1959 em. Neuhäusl. 1969, występują w uroczysku
Mechacz Wielki w Puszczy Rominckiej i na Litwie, gdzie są chronione
m.in. w rezerwatach Čepkeliai, Kamanos i Viešvilės (KIRSTUKAS 2004), a także
w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej.
W dolinach niedużych rzek coraz rzadziej spotykane są bogate fl orystycznie
wilgotne łąki ostrożeniowe Cirsietum rivularis Nowiński 1927, z masowo występującym
ostrożeniem łąkowym, które do niedawna stanowiły główny typ łąk wilgotnych
na wschodzie Niżu. Zanikają one wraz z przesychaniem siedlisk i, z jednej
strony, w konsekwencji zaprzestania użytkowania kośnego, a z drugiej – wraz
z jego intensyfi kacją. Świeże łąki rajgrasowe w północno-wschodniej Polsce występują
niezwykle rzadko i to głównie na siedliskach wtórnych, takich jak odłogi
i przydrożne skarpy. Jeszcze rzadszym typem zbiorowisk trawistych są tu murawy
kserotermiczne. Ich kadłubowe postaci, które można zaliczyć co najwyżej
do rzędu Festucetalia valesiacae lub tylko do klasy Festuco-Brometea, zajmują
zwykle niewielkie powierzchnie na zboczach dolin Bugu, Narwi, Rospudy i Niemna,
a także pagórków kemowych Równiny Bielskiej (Haćki. Zespół... 2005),
Wzgórz Sokólskich i Pojezierza Litewskiego.
Historia badań botanicznych regionu
Badania szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Północno-Wschodniej
mają długą tradycję. Najstarszym ośrodkiem nauk przyrodniczych w tej części
kontynentu jest Uniwersytet Wileński, założony w 1579 roku przez Stefana Batorego.
W środkowej i wschodniej Polsce rozwój tej dziedziny wiązał się z powstaniem
Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie (w 1800 roku) oraz Uniwersytetu
Warszawskiego (w 1816 roku), na którym katedrę botaniki jako pierwszy objął
M. Szubert (1787−1860). Kolebką nowożytnej botaniki zarówno w Polsce, jak
i na Litwie nie były jednak stołeczne metropolie, ale peryferia i ziemie pogranicza
wschodniego Mazowsza, Podlasia i Grodzieńszczyzny. To tu właśnie powstały
pierwsze monografi czne opracowania fl ory Polski, a także Litwy (WOŁ-
KOWYCKI 2008).
Najwcześniejsze dane, dotyczące fl ory Wielkiego Księstwa Litewskiego,
zawdzięczamy J.E. Gilibertowi (1741–1814). Ten francuski lekarz i botanik, wykształcony
na uniwersytecie w Montpellier, w końcu 1775 roku na zlecenie króla