UVOD U STUDIJE PERFORMANSA - TkH

i tema po sebi u svim izvođačkim umetnostima. Umetnost performansa se kretala od
apstrakcije, preko dekonstrukcije, do »atrakcije« (Ejzenštajn), i poput »nove
apstrakcije« u slikarstvu, postala ključni izraz na početku »druge moderne« (Kloc). Ovi
koncepti tela zadržali su fikcionalnu distancu prema životu, baš kao u postmodernizmu,
ali je kroz ukazivanje na osnove modernizma, ova distanca počela da dobija novi
zamah. 293
Dublji razlog za ovo nastojanje da se naglasak premesti s apstrakcije na atrakciju tela
mogao bi se naći u nameri da se telesnošću izvođača ili izvođačice deluje protiv
»rastelovljavanja« koje se zapaža svuda i koje zaobilaznim putem »preko površnog
totalnog seksualiziranja, odvaja telo od žudnje i erosa. (...) Uska je staza između
desenzualizirane znakovnosti i telesnosti kao znaka kojom kazalište može pribaviti
važnost telu.« 294 Predstavljanje svih vidljivih podataka u jednom izvođenju nudi se
pogledu kao estetska konstrukcija koje živa tela izvođača pretvaraju u radnju.
Izvođačke umetnosti predstavljaju značenja u uvek u nekom vremenskom protoku,
uvek iznova rastvarajući osmišljavajuću snagu uokvirivanja, estetskog vezivanja, koje
igrom stalno razara konstrukcije. Tu opet dolazimo do sličnog koncepta koji je postojao
u istorijskoj avangardi: da je postupku izvođenja implicitno specifično ne-umetničko
obeležje koje mu je svojstveno kao umetničkoj formi.
V Konstrukcija tela i sopstva
Izvođači, s kraja 20. i početka 21. veka više nisu zaokupljeni granicama između visoke
i niske umetnosti. Na primer, članovi trupe Forced Entertainment tvrde da je njihovo
delo razumljivo svakome ko je odrastao u kući sa uključenim televizorom. S druge
strane, sve više se pojavljuju primeri integracije performansa u popularnu kulturu
(modne fotografije i muzički video spotovi koji imitiraju performans, muzika Filipa
Glasa i Meredit Monk koristi se za reklame i filmove, a jedan performans Marine
Abramović bio je predstavljen, doduše ironično, u popularnoj američkoj tv-seriji Sex
and the City, itd.). U popularnoj kulturi, postoji fenomen izvođača koji ponekad izvode
drastične, promene izgleda i tela potvrđujući teoriju Džudit Batler da je identitet
konstrukcija, odnosno da je identitet nešto što sama osoba stvara i oblikuje prema
sopstvenoj želji. 295 Na primer, Madona je unela u pop kulturu problem identiteta i
otkrila njegovu strukturu i promenljivost. Ona je istovremeno pevačica, plesačica,
muzičarka, model, muzička video zvezda, filmska, tv i pozorišna glumica, umetnica
muzičkog videa, »najuspešnija poslovna žena Amerike«, a sada i konzervativna
supruga i stroga majka, jednom rečju superstar koji s uspehom prodaje svoju sliku kao
robu. Tokom vremena, od ranih 1980ih do danas, Madonine stilske promene u pevanju,
odevanju, izgledu itd., istovremeno su formirale i odražavale promenu kulturalnog stila
i ukusa, pretvarajući ih u oblike popularne kulture. Njen uspeh u velikoj meri je, u
stvari, marketinški uspeh, a njena muzika, video spotovi, i ostali proizvodi, kao i njen
imidž, predstavljaju trijumf izuzetno uspešnih proizvodnih i marketinških strategija,
293 S druge strane, jedan od najzanimljivijih manevara kojima Frederik Džejmson utvrđuje
postmodernizam kao rascep, predstavlja prisvajanje dekonstrukcije kao postmodernističkog
pojma. Džejmson dokazuje kako se dekonstruktivistički rečnik može politički upotrebiti ako se
iskoristi za opisivanje postmodernog fenomena. (Vid. Frederic Jameson, Postmodernism, Or,
The Cultural Logic of Late Capitalism, Durham: Duke University Press, 1991.)
294 Ibid, str. 269.
295 Vid. Daglas Kelner, »Fenomen Madone,« Medijska kultura, Studije kulture, identitet, i
politika između modernizma i postmodernizma, prev. Aleksandra Čabraja, Beograd: Clio, 2004,
str. 439-487.
104