UVOD U STUDIJE PERFORMANSA - TkH

i različitosti savremenih teorijskih praksi koje konstituišu aktuelni svet izvođačkih
umetnosti. Imajući u vidu oba ova aspekta, može se reći da je savremena teorija u
izvođačkim umetnostima, na izvestan način, markantan eksces aktuelnog sveta
izvođačkih umetnosti, koji je ugrađen u njegovu strukturu.
Teorija u izvođačkim umetnostima je specifična teorijska praksa relativno direktnog
upliva teorijskih diskursa u umetnički rad. Dakle, kada se govori o teoriji u izvođačkim
umetnostima, govori se o načinima na koji se umetnički rad zasniva i u sebe uključuje
teorijske propozicije. Kao i u slučaju teorije iz izvođačkih umetnosti, to uključivanje
nije obavezano nužnim i preciznim pozicioniranjem i ograničavanjem umetničkog rada
u i na jednu određenu teorijsku platformu. Ali, to suočenje u teoriji u izvođačkim
umetnostima nije ni nehotično, ni naknadno. Naprotiv, jedna vrsta posebno orjentisanih
i koncipiranih umetničkih radova ga intencionalno izvodi prevođenjem teorijskog
diskursa na umetnički diskurs i uključivanjem, tako posredovanih, teorijskih koncepata,
teza i procedura u specifičnu umetničku izvođačku praksu.
Teorija u izvođačkim umetnostima se može smatrati jednom od karakterišućih
teorijskih praksi savremenog sveta izvođačkih umetnosti jer su za njega konstitutivni
specifični (novi) načini strukturacije i teorije i umetničke produkcije: performativni,
praktično-interventni karakter teorija koje u deluju u svetu izvođačkih umetnosti, i
diskurzivni, intertekstualni karakter njegove aktuelne umetničke prakse. Budući da
teorija u izvođačkim umetnostima eksplicitno i demonstrativno izvodi i suočava
istovremeno oba ova konstitutivna aspekta savremenog sveta izvođačkih umetnosti,
ona za taj svet jeste karakterišuća praksa. Teorija u izvođačkim umetnostima nastavlja i
razvija dalje, za savremenu teoriju bitne, performativne, interventne i konstruktivne
materijalne aspekte teorijskog diskursa. Ali, ona te aspekte teorije u svojim
realizacijama i radikalizuje, a ponekad izvodi i do krajnje moguće instance.
Kada govorim o radikalizaciji performativnog aspekta savremene teorije u praksi
teorije u izvođačkim umetnostima, ukazujem na to da se teorijski diskurs ovde
intencionalno pojavljuje kao relativno direktni konstituent umetničkog diskursa, rada
i/ili dela. Dakle, ovde se ne radi o perlokucijskim učincima teorija, koje potencijalno
otvaraju diskurzivnu mrežu ili okvir i atmosferu za pojavu određene umetničke prakse,
pa time posredno potencijalno postaju i njeni konstitutivni elementi. Radi se o
artikulisanom samodređenju ove teorijske prakse da ilokucijske teorijske činove uključi
kao problematične elemente u samu umetničku praksu shvaćenu kao prvostepeni
diskurs umetnosti. Primeri ove procedure mogu se naći više ili manje eksplicitno u
mnogim savremenim radovima u oblasti ženskog, feminističkog, lezbejskog, gay i
queer performansa i plesa (kod Orlan, Lori Anderson, Kataržine Kozire (Katarzyna
Kozyra), Keti Aker (Kathy Acker), Sendi Stoun, Eni Sprinkl (Annie Sprinkle), Vlaste
Delimar, Rona Etija (Ron Athey), Franka B, Ursule Martinez i dr). Radovi Orlan, Aker,
Kozire i Stoun su naročito eksplicitni u tome. 141 Ovi umetnički radovi relativnoneposredno
(a često i programski određeno) uključuju neke teorijske ili pro-teorijske
propozicije, koncepte i teze iz okvira studija kulture, teorija roda, feminističkih,
lezbejskih, gay i queer teorija, teorijske psihoanalize, ali i različitih teorijskih graničnih
područja i međupodručja – kao elemente umetničke prakse. I to uključuju ih kao
elemente kojima se problematizuju ustaljene, paradigmatske umetničke procedure.
141 Primera ima i više i iz različitih oblasti savremenih izvođačkih umetnosti nego što ih
navodim. Dalji primeri, u bliskim kontekstima su radovi Gorana Sergeja Pristaša i BadCo.,
Emila Hrvatina, Bojane Cvejić, Dragana Živadinova, Montažstroja odnosno Performingunit,
Raše Todosijevića, Milice Tomić itd.
54