UVOD U STUDIJE PERFORMANSA - TkH

I Šta su studije izvođenja?
UVOD U UVOD STUDIJA IZVOĐENJA
Aleksandra Jovićević
Na često pitanje šta se podrazumeva pod sintagmom studije izvođenja,
najjednostavniji odgovor bio bi da se radi o jednoj još uvek veoma ekskluzivnoj i novoj
disciplini, koja je nastala kao sinteza velikog broja naučnih disciplina: antropologije,
teatrologije, sociologije, estetike, filozofije, studija kulture, feminističkih teorija i
teorija roda, psihoanalize, lingvistike, teorije medija, itd. Na prvi pogled, ovako širok
spektar disciplina i metoda ukazuju na izvesnu nekoherentnost i neizbežnu tenziju, ali i
na »demokratičnost« i otvorenost studija izvođenja, koje omogućavaju proučavanje i
analizu svih aspekata ljudskog ponašanja od najbanalnijeg izvođenja u svakodnevnom
životu do umetničkog izvođenja u vizuelnim i izvođačkim umetnostima. Još od samih
svojih početaka, studije izvođenja su se bavile ne samo interpretacijom čina izvođenja,
već i njegovim društvenim, političkim i kulturnim kontekstom, kao i njegovim
konsekvencama, i upravo su ti konteksti i konsekvence ono što će ova knjiga pokušati
da artikuliše; tj. ona je pokušaj da se skrene pažnja na složene društvene i kulturne
promene našeg vremena nastale pod uticajem virtuelne tehnologije, medijatizacije
društva, radikalizovanog diskursa civilne svesti, novih bioetičkih diskursa,
medikalizacije i medijatizacije tela, kao i novog svetskog, neo-liberalnog tržišnog
poretka i globalizacije. Zahvaljujući studijama izvođenja dolazi do neprestanog
produbljavanja našeg poznavanja »izvođenja« istovremeno kao vitalne umetničke prakse,
ali i sredstva za bolje razumevanje društvenih, političkih i kulturnih procesa.
Knjiga je pokušaj da se barem donekle objasni smisao studija izvođenja, kao metode
proučavanja širokog spektra ili kontinuuma (Ričard Šekner (Richard Schechner))
ljudskog ponašanja od onoga što nazivamo izvođenjem u svakodnevnom životu, preko
rituala, teatra, parateatra, do vizuelnih umetnosti i virtuelnog prostora, upravo kroz
istraživanje različitih metoda i teorija, kao i njihovu primenu na svakodnevni život,
odnosno savremene interdisciplinarne i interkulturalne inscenacije u različitim
kulturama (individualni rituali, ali i društvene drame), do izvođenja u sajber prostoru
(npr. Rhizom.net). S obzirom da nije jednostavno dati odgovor na tako jednostavno
pitanje šta su studije izvođenja, knjiga koja se nalazi pred čitaocem/teljkom, biće
pokušaj da se objasni, ali i kritički sagleda institucionalizacija ove discipline, koja se u
poslednje vreme definiše i kao postdisciplina. Ovakva odrednica implicira da je u
pitanju nova metoda koja prevazilazi dosadašnju podelu na akademske discipline, i
koja je u neprestanom previranju i podložna promenama kao i samo društvo koje je
okružuje. 1 Ovako koncipirana knjiga, barem se nadamo, pružiće svim
1 Izraz postdisciplina prvi je upotrebio Džozef Rouč, ali ga nije do kraja objasnio. Vid. Joseph
Roach, »Culture and Performance in the Circum-Atlantic World,« Performativity and
3