UVOD U STUDIJE PERFORMANSA - TkH

teatar, jer se citati iz medija ne postavljaju u okvir neke koherentne narativne strukture,
već služe kao fraze u ritmu, kao elementi scenskog kolaža ovih predstava.
U svojoj predstavi Pablo u supermarketu Plus, Poleš parodira južnoameričke sapunice,
ali i druge oblike pop-kulture. U ovoj predstavi vidljivom video kamerom snimali su se
pokreti izvođača i prikazivali na velikom platnu, dok se u Gebelsovoj predstavi
Eraritjaritjaka »živi prenos« izvođenja ponekad kombinovao sa prethodno snimljenim
materijalom, što je kod gledalaca izazivalo neizvesnost koje su slike »uživo«, a koje
prethodno snimljene. Npr. vožnja kroz grad koja se u predstavi vidi na video ekranu
bila je snimljena dan ranije. Ali od trenutka kada glumac (Andre Vilms (Andre Wilms))
otvara vrata stana, pa do samog kraja komada, čitava radnje išla uživo i u pozorištu iza
scene. 365 U predstavi se istovremeno odvijala i dekonstrukcija procesa izvođenja koja
se razotkrivala kao iluzija, ali i kao efekt mašinerije za tehničke efekte.
Leman tvrdi da bi posebno poglavlje moglo biti posvećeno upotrebi mikrofona u ovim
predstavama jer mikrofon istovremeno »naglašava autentičnu prisutnost i njezino
tehnološko potkopavanje.« 366 Ne samo što se u mnogim predstavama, mikrofonom
barata kao što to čine rok pevači i šoumeni ili voditelji talk-show-a, već on omogućava
da se glas izvođača čuje preko zvučnika naglašavajući veštačko proširenje i
modifikaciju njegovog glasa. 367 Izvođač postaje neka vrsta zabavljača koji se direktno
obraća publici (kao u Supermarketu Tomasa Ostermajera, gde se izvođenje predstave
prekidalo i glumac s mikrofonom intervjuisao publiku o raznim aktuelnim pitanjima iz
svakodnevnog života). Očigledno je da u ovakvim predstavama medijska tehnologija
ne služi samo radi efekta i afekta, već kao oblik smišljenog dijaloga ili interakcije s
publikom kao dela pozorišnog čina.
Sličan postupak je uočen u predstavama Šeknerove Performans grupe, koja je posle
njegovog odlaska postala Vuster grupa (po istoimenoj njujorškoj ulici, Wooster street,
gde se nalazi pozorište). Njihovi eksperimenti sa medijskom tehnikom sastojali su se
od raščlanjivanja predstave na pojedinačne delove u kome se pozorišna mašinerija
potpuno otkrivala pred gledaocem: kablovi, uređaji, rekvizita, dok su izvođači, kao u
Brehtovom pozorištu, često komentarisali događaje na sceni, predstavljali druge aktere,
pripovedali, davali scenska uputstva, kroz imitiranje ponašanja tv-voditelja. Nastale na
tragu Šeknerovih otvorenih predstava u formi work in progress, (dakle, između javne
probe i predstave) ove predstave uključivale su i gledaoce u formi debate u kome
pravcu će krenuti radnja ili o tome da li će se određeni deo izostaviti ili neće, čineći
vidljivim proces pozorišne predstave i neprestano se, kao na televiziji, usmeravajući
prema gledaocima. Odsustvo pojedinih izvođača bilo je zamenjeno video slikom, čime
se izjednačavalo živo i snimljeno prisustvo izvođača. 368
Naravno, i dalje ostaje otvoreno pitanje koje je postavio i H.T. Leman, da li ove
medijske tehnike, ako su tehnike iluzioniziranja, obeležavaju prelom istorije izvođenja,
ili se njima omogućava simultanost i unošenje nesigurnosti u status realnosti
365
Heiner Goebbels, »Susreti sa stvaraocima predstave Eraritjaritjaka,«, 4. Bilten 39. Bitef-a,
2005, str. 5.
366
H.T. Lehmann, op. cit., str. 310.
367
Npr. u predstavi Ričarda Foremana, Pandering to the Masses: A Misrepresentation (1975)
Foremanov snimljeni glas se direktno obraćao publici i proveravao da li je svaki njen deo bio
»ispravno« interpretiran pošto se odigrao.
368
Videti David Savran, Breaking the Rules: The Wooster Group, New York: TCG, 1988.
129