Untitled - Acehbooks.org

— 261 -
afstand van een gedeelte, hoogstens het een vijfde barer velden
voor de teelt van producten voor de Europeesche markt:
de bevolking zou alsdan vrijgesteld worden van de landrenle.
De af te stanc velden zouden door de bevolking bebouwd
worden, waarbij zij geen zwaarder arbeid zou behoeven te
verrichten dan voor den rijstbouw; ingeval van overvloedigen
oogst deelde de dessa in de voordeden der overproductie,
wanneer die meer bedroeg dan de verschuldigde landrenle ;
misgewas kwam ten nadeele van het Gouvernement, indien
de inlander er geen schuld aan droeg.
De invoering van dit stelsel stiet op veel moeilijkheden
wegens den afkeer van den Javaan van nieuwigheden, IK'I
gemis aan gegevens omtrent de bevolking en de vruchtbaarheid
van den bodem, zoodat men veel ter regeling aan de
inlandsehe hoofden moest overlaten, waardoor de belangen
der bevolking niet gebaat werden. Bovendien werd langzamerhand
veel meer dan een vijfde der velden gevorderd en
was de arbeid ten aanzien der meeste cultuurgewassen
drukkender dan die voor de rijstteelt, waardoor deze zeer
achteruitging; ook werd de vrijstelling der landrente weldra
ingetrokken en vervangen door een zoogenaamd plantloon,
dal zeer gering was.
Om het nieuwe systeem aanlokkend te maken, werden den
ambtenaren cultuurpercenten toegelegd en de hoofden in het
ambtelijk landbezit hersteld. Op sommige plaatsen werd het
echter niet, op andere gewijzigd ingevoerd. Met het toezicht
over de cultures werd een Directeur van Cultures belast.
Hel cultuurslelsel werd nu de spil, waarom zich alles
bewoog; al kon hij op geen onverdeelden bijval bogen,
toch liet de Gouverneur-Generaal zich daardoor niet afschrikken
en bereikte zijn doel, daar hel stelsel voor de Nederlandschc
schatkist een voordeelig saldo afwierp. Dit was echter in
het begin niet groot en om in den steeds klimmenden nood
van de schatkist te voorzien, was Van den Bosch genoodzaakt