II. İLERİ TEKNOLOJİLER ÇALIŞTAYI (İTÇ 2011) - Bilgesam

487
dönüşüm göstermiştir. Çoklu temperleme ile birlikte bir taraftan yapı toklaştırılmış
olup martenzitin lata yapısı bozunarak ferrit içerisinde yoğun demir karbür çökeltisi
içeren bir matriksin oluşmasına neden olmuştur. TQ1 çeliği, HP1 çeliğine kıyasla
bir miktar karbon ve molibden fazlalığı içermektedir. Artan karbon ile birlikte
yapıdaki lataların kabalaşması olasıdır. Molibden ise daha çok sertleşebilirlik açısından
katkı sağlamakta olup soğuma koşullarında östenitten martenzit/beynit oluşumunu
teşvik etmektedir. Şekil 3c ve d’de bu sıcak iş takım çeliğine ait dağlanmış
konumda mikroyapı örnekleri verilmiştir. Çelik, tipik temper martenzit yapısına
sahiptir. Orijinal lata yapısının bir miktar kabalaştığı ve temperleme ile birlikte
dejenere olduğu gözlenmektedir. Matriks içerisinde dağılım gösteren bu iç çökeltilerin
dispersiyon sertleştirmesi ile mukavemetin arttırılmasında rolü oldukça büyüktür.
Şekil 3d’de matriks içerisinde H13 çeliğinde olduğu gibi M6C karbürleri
vardır.
(a) (b)
(c) (d)
Şekil 3. HP1 ve TQ1 sıcak iş takım çeliklerine ait mikroyapı örnekleri; (a ve b) HP1 çeliği, (c ve d) TQ1
çeliği.