II. İLERİ TEKNOLOJİLER ÇALIŞTAYI (İTÇ 2011) - Bilgesam

561
sınırlandırılması çerçevesinde ne ifade ettiği hem devletlerarası uygulama hem de
ilgili uluslararası yargı yada hakemlik kararlarında büyük oranda açıklığa kavuşturulmuş
gözükmektedir.
İlgili yargı ve hakemlik kararlarından ortaya çıkmaktadır ki, herhangi bir sınırlandırma
işleminde, aralarından duruma uygun olan prensiplerin seçilebileceği bir
hakkaniyet prensipleri listesi mevcuttur. 11 U.A.D. Yargı kararlarında ön plana çıkarılan
prensip “coğrafyanın üstünlüğü” prensibidir. Açıklamak gerekirse; Kuzey
Denizi Davaları kararında “coğrafyanın yeniden şekillendirilmesi söz konusu olamaz”,
İngiltere - Fransa Davası kararında “eşit uzaklık yada başka herhangi bir
sınırlandırma metodunun uygunluğunu coğrafi şartlar belirler”, Tunus - Libya Davası
kararında “kıta denize hakimdir” ve Libya-Malta Davası kararında “tarafların
kıyıları başlama çizgisini oluşturur” ifadesi kullanılmıştır. Hem kıta sahanlığı hem
de M.E.B. alanlarının tek bir davada sınırlandırıldığı kararlarda da coğrafyanın
üstünlüğü prensibi aynı şekilde ön plana çıkarılmıştır.
Coğrafya kavramından ise, iki ülke arasında sınırlandırmaya konu olan alandaki
anakara coğrafyasının kastedildiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda en önemli coğrafi
unsurlar, anakara kıyılarının genel formasyonu yani kıyı üzerindeki girintiler- çıkıntılar,
ve anakara kıyılarının uzunluğudur. Sonuçta bu coğrafi unsurlar bir sınırlandırma
sürecinde başlangıç ve daha sonra çok az değişecek olan “temel” sınırlandırma
çizgisini belirlemektedirler.
İlgili coğrafi unsurların oynadığı temel rolü daha iyi anlayabilmek açısından, herhangi
bir sınırlandırma sürecinin nasıl geliştiğini ilgili yargı ve hakemlik kararları
ışığında ortaya koymak gerekir. Sınırlandırma sürecinde öncelikle uluslararası
mahkemeler, sınırlandırma işlemine başlarken iki anakara ülke arasında, anakara
ülkelerinin coğrafi özelliklerini yansıtan bir sınırlandırma çizgisi belirlemektedirler.
Şayet iki ülke kıyı şekilleri birbirlerine benzer ve kıyı uzunlukları yaklaşık ise,
sınırlandırma çizgisi başlangıç olarak eşit uzaklık çizgisi olmaktadır. Kıyı şekillerindeki
önemli farklılıklar veya kıyı uzunlukları arasındaki fark ise, sınırın eşit
uzaklık dışında bir sınır olmasını gerektiren unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
12
Sınırlandırmanın ikinci aşamasında ise mahkeme, belirlenen bu sınırın diğer “ilgili”
coğrafi unsurlar dikkate alındığında da hakça sayılıp sayılmayacağını değerlendirmektedir.
Bu coğrafi unsurların başında adalar gelmektedir. Adalara ne kadar etki
11 www.icj-cij.org, 23 Haziran 2007, “U.A.D. Eritre - Yemen Davası Kararı”, “U.A.D. Libya - Malta
Davası Kararı”, “U.A.D. ABD - Kanada Davası Kararı”.
12 www.icj-cij.org, 23 Haziran 2007 : “U.A.D. Danimarka - Norveç Davası Kararı”, “U.A.D. Katar -
Bahreyn Davası Kararı” ve “U.A.D. ABD - Kanada Davası Kararı”nda U.A.D., kıyı coğrafyasını en iyi
yansıtan eşit uzaklık çizgisi ile sınırlandırmaya başlamıştır. Sadece “U.A.D. Eritre - Yemen Davası
Kararı”nda mahkeme, her iki tarafın da üzerinde anlaştığı bir tarihi çizgi başlangıçta temel sınırlandırma
çizgisi olarak kabul edilmiştir.