II. İLERİ TEKNOLOJİLER ÇALIŞTAYI (İTÇ 2011) - Bilgesam

514
Kalıp sisteminde kullanılan silikon parçalar kritik bir role sahiptir ve birçok fonksiyonu
yerine getirmektedir. Öncelikle su emme özelliği yoktur ve cidarında herhangi
bir birikim (İng.: “cast formation”, Alm.: “Scherbenbildung”) meydana gelmez,
fakat parçanın şekillenmesini sağlarlar. Aynı zamanda hafiftirler ve yapıştırıcı ile
cama tutturularak asılı halde sabit bir şekilde günlerce kalabilirler. Ayrıca yüksek
elastikliğe sahiptirler ve yumuşaktırlar (Shore A ölçeğinde yaklaşık 17-18 sertliğe
sahiptirler), işlem boyunca çatlamaz, kopmaz gevrekleşmezler. Hepsinden de önemlisi
kısmen yaş haldeki ham döküm parçadaki kuruma büzülmesi nedeniyle
meydana gelen -özellikle kaburga bölgesindeki– hacimsel değişimleri çok elastik
olmalarından dolayı çok iyi tolere ederler ve kalıntı gerilmelerin artarak parçayı
çatlatmasına izin vermezler.
Silikon parçaların su emme kabiliyetinin olmaması döküm mekanizmasını temelden
değiştirmekte ve bazı avantaj ve dezavantajları da beraberinde getirmektedir.
Modifiye edilmiş slip döküm yöntemine ait kalıp sisteminin şematik kesit görünümü
ve prosesin ilerleme mekanizması Şekil 4’te sunulmuştur. Dispersiyonun kalıba
ilk aktarılmasıyla birlikte tabandaki alçı blok yüzeyinden su emilmeye başlamakta
ve ilk döküm/birikim tabakası tabanda oluşmaktadır. Silikon parçalar dispersiyon
ile temas etmesine rağmen su emmediği için döküm tabakası oluşumu ve ilerleyişi
tabandan yukarı doğru anizotropik bir nitelik kazanmaktadır. Böylece geleneksel
döküm yöntemlerinde geniş kesitli bölgelerde karşılaşılan boşluk (İng.: “sink hole”)
sorunu bu çalışmadaki parça geometrisi için ortadan kalkmaktadır. Parçada farklı
kesit geometrilerine yer verilerek “besleme” kullanmadan boşluksuz döküm yapısı
elde edilebilmektedir. Ancak diğer taraftan suyun tek yönlü emilmesi işlem süresini
–birçok parametreye bağlı olarak– oldukça uzatabilemektedir. Şekil 4’te görüldüğü
gibi zamanla kalıptaki slip (dispersiyon) seviyesi azalmakta ve tekrar takviye edilmesi
gerekmektedir. Hedeflenen kalınlığa ulaşılınca kalıp parçaları dikkatlice açılıp
döküm parça elde edilmektedir.
Şekil 4. Modifiye edilmiş slip döküm yönteminin kalıp sisteminde döküm ve şekillendirme mekanizmasının
döküm süresi üzerinden şematik açıklaması.