II. İLERİ TEKNOLOJİLER ÇALIŞTAYI (İTÇ 2011) - Bilgesam

560
3.2. Hakkaniyet Prensipleri ve Hakça Çözüm
1969 Kuzey Denizi Davaları kararlarında, Hollanda ve Danimarka’nın iddialarının
aksine Uluslararası Adalet Divanı (U.A.D.), incelemesinin başlarında eşit uzaklık
prensibinin, uygulanması zorunlu bir hukuk kuralı niteliğine sahip olmadığını belirtmiştir.
7 Eşit uzaklık prensibinin zorunlu olmadığı anlayışı, daha sonraki yıllarda
verilen uluslararası yargı yada hakemlik kararlarında sıkça vurgulanmıştır.
İngiltere-Fransa Davası kararında tarafların oluşturdukları Hakemlik Mahkemesi,
1958 C.K.S.S.’nin 6. Maddesi ile teamül hukuku arasında bir fark olmadığını ve her
iki hukukun da eşit uzaklık prensibinin uygulanmasını zorunlu kılmadığını vurgulamıştır.
8
Bütün ilgili uluslararası yargı yada hakemlik kararlarında benimsenen “Bölgenin
bütün ilgili unsurları dikkate alınarak, hakkaniyet prensipleri temelinde ‘hakça bir
çözüm’e ulaşılacak şekilde” yapılması prensibi doğrultusunda, 1958 C.K.S.S.’nin 6.
Maddesi’ndeki “özel şartlar” ibaresinin de sonuçta sınırlandırmanın hakça bir sonuca
ulaşmak maksadını ifade ettiği kabul edilmiştir. 9
1980’li ve 1990’lı yıllarda verilen yargı yada hakemlik kararlarında, sınırlandırmaya
ilişkin genel prensip bir miktar vurgu değiştirmiş ve hakkaniyet prensiplerinin yanı
sıra, “hakça çözüm” de ön plana çıkarılmıştır. Yani; sınırlandırmanın hakkaniyet
prensipleri ve bölgenin coğrafi ve diğer özellikleri çerçevesinde bir hakça çözüm
oluşturacak sınırlandırma metotları içerisinde yapılması gerektiğini göstermektedir. 10
Bu genel sınırlandırma prensibinin somut olaylara uygulanabilmesi, “hakkaniyet
prensipleri” ile “hakça çözüm” kavramlarının ne ifade ettiğinin ve “ilgili şartlar”ın
neler olduğunun açıklığa kavuşturulmasına bağlı gözükmektedir. Aşağıdaki incelemeler,
bu önemli kavramları ilgili uluslararası yargı yada hakemlik kararları ile
devletlerarası uygulama örnekleri temelinde açıklığa kavuşturmaya yönelik olacaktır.
3.2. Coğrafyanın Üstünlüğü Prensibi
Hukuk kurallarının sonuç doğurmak için konduğu prensibinin bir gereği olarak,
hakkaniyet kavramının soyut içeriğinin hukuksal açıdan daha somut bir hale getirilmesi,
sonuç doğurması açısından zorunludur. Hakkaniyetin deniz alanlarının
7 U.A.D., Uluslararası Hukuk komisyonu’nun eşit Uzaklık prensibini yapıla geliş değeri kazanmış bir
prensip olarak değerlendirmediğini vurgulamıştır.
8 www.icj-cij.org, 23 Haziran 2007, “U.A.D. İngiltere - Fransa Davası Kararı” ve “U.A.D. Libya -
Tunus Davası Kararı”. Söz konusu 6. Madde, sınırlandırmada eşit uzaklık metoduna öncelik vermekte
ancak “özel şartlar” başkaca bir sınırlandırmayı gerektirmiyorsa eşit uzaklık metodunun uygulanmasını
öngörmektedir.
9 www.icj-cij.org, 23 Haziran 2007, “U.A.D. Kuzey Denizi Davası Kararı”.
10 www.icj-cij.org, 23 Haziran 2007, “U.A.D. İngiltere - Fransa Davası Kararı”, “U.A.D. Libya - Tunus
Davası Kararı”, “U.A.D. Kanada - Fransa Davası Kararı” ve “U.A.D. Libya - Malta Davası Kararı”,
“U.A.D. ABD - Kanada Davası Kararı”.