Fiatal Szlavisták Budapesti Nemzetközi Konferenciája I.

Gasthaus (гостилница). Срхр. birtaš потекнува од герм. Wirt (чорбаџија, стопан, гостилничар), додека од многу поново
време се заемките во срхр. kelner i špajzetreger.
4. Воена терминологија
Заедничкиот соживот помеѓу Германците и Србите и Хрватите, неприкинатата вековна соработка на повеќе
рамништа, била пресудна и во одбраната на јужната граница од Турците, кои со векови ја одржувале нивната империја
во живот. Сето словенско и германско население, способно за војување, под германската капа, било организирано во
гарнизони и борбени батаљони, во кои што службен јазик и јазик на војската, бил се разбира германскиот. Поради
оваа состојба во 16-17 век, српскохрватскиот јазик во својот дијахрониски развој се здобивал со низа германски воени
поими: flinta (пушка Flinte), štuc (држач Stutz), šaraf (шраф), štuk (топ), а šanac (Schanze ров, шанец) и logor (герм.
Lager) од 18 век. Веќе во 16 век во Дубровник (Ragusa) е забележан изразот lanci (pl. Landsknechte); срхр. frajkorac e
од герм. Freikorpsmitglied (член на ослободувачки корпус) од 18 век. За многу називи во српскохрватскиот
Германците, дијахрониски, биле првите посредувачи: срхр. muškatir, granadi(e)r, artilerist, dragoner, (h)ulaner (18
век) итн. Од новогерманскиот потекнуваат и срхр. felčer 'Feldscher' и margetan 'Marketender' (18 век).
Срхр. gemajner, frajt, kaplar/kapral (18век), firer, vohmeštar, подоцна vahtmajstor, felbebl-veljbaba, filebr; хрв.
fendrik, срхр. oficir, lajtman/lajtnant, ob(e)rlajtnant, oberarc, ritmajster, major, oberstlajtnant, obrštar, general,
maršal, fetmaršal (Feldmarschal) се примени во текот 17 век.
Срхр. vafenrok, šarpelj (Achselshärpe појас за рамо), aufšlozi (Aufschläge, завратен дел на ракав), tornister/ranac
(Ranzen) исто така се од германско потекло. Германското orden (Orden) не само што го сочувало истото значење, туку
и фонетско-фонолошката карактеристика, како што е случај со многу други денес веќе одомашени германски заемки.
Во срхр. поими: regrutirati, egzercirati, marširati, patrolirati, komandirati, manevrirati, meldovati (во Лика),
raportirati, alarmirati, pajtovati, marodirati, може јасно да се забележат голем број термини од француско и
италијанско потекло, што упатува на улогата на германскиот јазик како јазик посредник. Потоа срхр. Šiljbok
(Schildwache), lozinka (Lösung), berdokati(Wer-da-rufen), plan (Kriegsplan), front, štrapac, opšit (Abschied), хрв. frlap
(Urlaub) и др.
5. Трговија и сообраќај
Германизмите од терминологијата на трговијата и сообраќајот се најмногу навлезени во 18 век. Тука спаѓаат: срхр.
pakovati (packen), paklica (Packl), štajgna, plomba, švercer (Schmugler), švercovati, liferovati, liferant, и нешто подоцна
pinkl и kufer/kuferaš (овде се јавува како прекар за странец).
Со појавувањето на парабродот на Сава и Дунав, доаѓа и изразот damšif (Damschiff), денес познат по директниот
превод пара(о)брод, од герм. потекнуваат и jahta, vrak, šlep, dek итн. Влечењето на бродовите вo срхр. се нарекувало
fura, кормиларот furar (Fuhrmann), а сплаварот flosar (Flößer). Тука се надоврзуваат и loc (Lotse кормилар) и pegel
(летва со мерна скала, мерен инструмент за утврдување на водостојот), со истaта семантика и ортографија во
германскиот јазик.
Исто така, со градењето и отворањето на железницата Србите и Хрватите добиваат сосема нови поими кои и ден
денес сеуште се многу популарни во секојдневието на граѓаните. Се работи за исклучиво стручни железнички
термини: срп. štreka (Strecke железничка линија), šina (Schine), šveleri (die Schwellen прагови), rampa. Хрватите и
денес железничката станица ја нареkуваат kolodovor (калкиран превод од Bahnhof), а дијал. хрв. banjof (Пригорје), а во
Војводина, иако дијалектно, веројатно се уште се сретнува изразот ajzliban; bremza (Bremse сопирачка). Потоа
постојат поими за делови за коли, машини, содржани кај денешните автомобили: cilinder, saugas, fergazer и др., од
кои денес многу малку се сочувани, т.е. се заменети со соодветни домашни лексеми.
6. Монетарни системи
86
На почетокот на новото време, на формирањето на Кралството СХС, па на Кралството Југославија, се воведувале
различни системи на парични единици (ковани пари, монети), видови на банкарство, од страна на соседните или
економски развиените монархии во тоа време. Како на пример покрај унгарскиот систем на север, кој по спојувањето
на Австија и Унгарија (1526) бил заменет со германскиот, а во Даламција, Панонија и соседните области се користеле
венецијанскиот и дубровачкиот паричен систем, а на југозапад во Османлиската империја, пак турскиот. Ова мешање
и вксртување на различните парични системи довело до голема разновидност на називи за валути. Под германско
влијание се користеле: срхр. groš (16 век) од нововисокогерманскиот Grosch; srhrv. talir (забележан 1563 година), од
герм. Taler (Joachimstaler), кован од 1519 година; покрај унгарскиот forint (Florinus) присутен бил и rajnški gulden
(rheinscher Gulden), којшто содржел 100 срхр. krajcari (Kreuzer), потвредни во северните области околу 1585 година.
Од 16 век во употреба била и 'хрватската marka '(вид на монета). Во 18 и 19 век јужно словенските области, кои биле
под австриската управа, владеел австрискиот паричен систем, од кој потекнуваат повеќе српскохрватски називи за
парични единици: австрискиот Zwanziger (сребрена монета вредна дваесет крајцери), се јавувал како cvancika,
vancika, а австрискиот Sechser, пак како sekser, zekser.
Во 1892 се вовела австриската krona (österreichische Krone), која на срхрв, станала kruna, a Heller преминал во
срхр. filer (потврдено во 18 век), преку унгарскиот filler, позајмен од герм. Vierer (vienennsis quadrans).