Fiatal Szlavisták Budapesti Nemzetközi Konferenciája I.

Németh Orsolya
PPKE-BTK Szlavisztika – Közép-Európa Intézet, Budapest
orsolya.nemeth@yahoo.co.uk
Węgry wobec Solidarności
Solidarność w oficjalnej prasie węgierskiej w latach 1980-83
ABSTRACT: How was the Hungarian reception of the Polish events which happened at the beginning of the 80’s and of the „Solidarność” movement? What
and in what form came to Hungary of this? How was the role of the official contemporary press? How it proved to influence the public opinion and in what
measure turned it out? These questions come into head if we analize the „Solidarność” and the Polish events of these years in the official Hungarian press.
Keywords: Solidarity movement, Poland, Hungary, official press, martial law
95
Jakie było przyjęcie wydarzeń polskich lat 1980-83 oraz Solidarności na Węgrzech? Co, i w jakiej formie dotarło na Węgry
z tego co tam się stało? Jaką rolę w tym miała prasa? Jak próbowała ona wpływać na opinię publiczną i w jakiej mierze jej to
się udało? Takie pytania nasuwają się między innymi, gdy analizujemy Solidarność i wydarzenia polskie na tle prasy oficjalnej;
i w ramach tej prasy oficjalnej w artykułach, które pojawiały się w najważniejszych, najpopularniejszych węgierskich
dziennikach, które były – i oczywiście nadal są - dostępne w całym kraju, nie tylko w stolicy.
Są to następujące pozycje: Népszabadság, Népszava, oraz Magyar Nemzet. Népszabadság jest dziennikiem Węgierskiej
Socjalistycznej Partii Robotniczej. W tych latach jego redaktorami naczelnymi byli Péter Várkonyi (1980-82), który był
prezesem Biura Informacyjnego Rady Ministrów i János Berecz (1982-85), członek Biura Politycznego KC WSPR. Népszava
to dziennik Związków Zawodowych. Do 1983 jego redaktorem naczelnym był János Siklós (pisarz, dziennikarz). Magyar
Nemzet to dziennik Frontu Ludowego, jego redaktorem naczelnym był Tibor Pethő, wiceprezes Rady Krajowej Frontu
Ludowego, syn założyciela dziennika, Sándora Pethő.
Temat ten, wydarzenia z początku lat, jak i temat Solidarności jest ważny, ponieważ na Węgrzech w bardzo niewielkim
zakresie jest analizowany i badany, a nawet można stwierdzić, że prawie w ogóle nie jest znany. Mało jest tekstów dostępnych
na Węgrzech, w których podejmuje się tematu Solidarności, a zwłaszcza mało jest tekstów węgierskiego autorstwa; a jeszcze
mniej, jeśli chodzi o analizę prasy tych lat. Jedyne pismo, które zajmuje się Solidarnością z punktu widzenia prasy, to tekst
Imre Molnár’a, pod tytułem A lengyel „Szolidaritás” kezdeti időszaka a hivatalos magyar sajtó tükrében (Początki polskiej
„Solidarności” na tle oficjalnej prasy węgierskiej). Oprócz tego, jest kilka tekstów dostępnych na Węgrzech, węgierskich i
zagranicznych autorów, ale one nie analizują Solidarności na tle prasy węgierskiej, tylko z innych punktów widzenia. Z
węgierskich autorów najważniejsze to: Hogy megcsendüljön minden gyáva fül (Aby brzęknęły wszystkie tchórzliwe uszy) i
Solidarność 1980 János’a Tischler’a, Lengyel napló (Dziennik polski) Csaba Gy. Kiss., oraz A remény hónapjai…A lengyel
Szolidaritás és a szovjet politika 1980-81 (Miesiące nadziei… Solidarność i polityka radziecka w latach 1980-81) Miklós’a
Mitrovits’a.
Ponadto myślę, że temat ten, czyli Solidarności i wydarzeń polskich tych kilku lat jest ważny, ponieważ wydarzenia te
miały wpływ na historię i rozwój całej Europy Środkowej. Myślę, że wydarzenia te zainicjowały taki rozwój wydarzeń, który
miał wpływ na wydarzenia następnych kilku lat tego regionu, aż do zmiany systemu.
Oczywiście ówczesna władza komunistyczna też zdawała sobie sprawę z tego, i dlatego w tych latach na Węgrzech
praktycznie prowadzono kampanię przeciw Polakom, przeciw Polsce, w której najważniejszym środkiem władzy była prasa
oficjalna. Solidarność od początku strajków pojawia się jako synonym sił kontrrewolucyjnych, jako grupa, która uniemożliwia
rozwój i konsolidację gospodarki polskiej.
Przedstawienie i analizę artykułów warto zacząć od lata 1980 r., bo wtedy rozpoczęły się strajki na Pomorzu, które później
rozszerzyły się w całym kraju i które skończyły się podpisaniem tzw. porozumień sierpniowych. Porozumienia te umożliwiły
powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność, który oficjalnie został zarejestrowany 10 listopada
1980.
Artykuły te można analizować z kilku punktów widzenia: jak często pojawiały się artykuły zajmujące się wydarzeniami
polskimi, od kiedy są artykuły na ten temat, jakie jest źródło wiadomości, czy gazety mają korespondenta przebywającego w
Polsce, czy dowiemy się, kto napisał artykuł, czy nie, czy znajdujemy jakiś komentarz dziennikarza obok artykułów, czy
powołują się na inne, zagraniczne gazety, i w jakim stylu piszą o Solidarności.
Po pierwsze trzeba skonstatować, że w węgierskich dziennikach bardzo często, prawie codziennie pojawiają się artykuły
dotyczące Polski. Węgierskie gazety bardzo szczegółowo zajmują się sprawami, wydarzeniami polskimi. Jest oczywiste i
zrozumiałe, że o wielkich wydarzeniach pisze się dużo, szczegółowo i często, ale w każdym węgierskim dzienniku, prawie
codziennie są artykuły o różnych posiedzeniach, przemówieniach, kwestiach gospodarki, uprawie. Tylko trudno jest sobie
wyobrazić, że to wszystko (gospodarka, ustawy rządu polskiego, itd.) tak bardzo interesowało węgierskich czytelników. Rzuca
się w oczy też, że najwięcej artykułów o Solidarności, o wydarzeniach polskich w tym czasie (czyli w latach 1980-1983)
pochodui z lat 1980-81, czyli z okresu przed wprowadzeniem stanu wojennego, co jest zrozumiałe i logiczne, bo wtedy działo
się najwięcej. Prawie codziennie miały miejsce zamieszki, strajki; później też pisało się o sprawach związanych z Polską, ale
już nie codziennie. Równoczesne wysławianie partii i władzy polskiej oraz oczernianie Solidarności naprawdę mogły wzbudzić
poczucie, że Solidarność jest odpowiedzialna za sytuację Polski.
Jeśli chodzi o źródła informacji, możemy powiedzieć, że większość tych artykułów, tych wiadomości powstaje na bazie
informacji węgierskiej agencji, MTI (Magyar Távirati Iroda, Węgierska Agnecja Prasowa). Widać więc, że już w tych latach
byli współpracownicy ze strony węgierskich gazet, korespondenci w Polsce. Oczywiście obok tych artykułów powstających na
bazie informacji MTI, znajdujemy wiadomości od polskiej agencji PAP (Polska Agnecja Prasowa), i – bardzo rzadko, ale