PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

với khách hàng.
Kant đối lập mệnh lệnh giả thuyết - thứ luôn luôn cứ điều kiện - với mệnh
lệnh vô điều kiện: mệnh lệnh tuyệt đối, Kant viết “Nếu hành động tốt chỉ với
tư cách một phương tiện để đạt một thứ gì đó khác thì mệnh lệnh là giả
thuyết. Nếu hành động tốt trong chính bản thân nó, và do đó cần một ý chí
phù hợp với lý trí, thì mệnh lệnh là tuyệt đối”.
Thuật ngữ tuyệt đối có vẻ khó hiểu, nhưng ý nghĩa không khác nhiều so với
cách sử dụng thông thường của thuật ngữ này. Kant ngụ ý “tuyệt đối” là vô
điều kiện. Chẳng hạn khi một chính trị gia phủ nhận tuyệt đối một vụ tai
tiếng bị cáo buộc, phủ nhận này không chỉ mạnh mẽ mà còn vô điều kiện -
không có bất kỳ lỗ hổng hoặc ngoại lệ. Tương tự, một nghĩa vụ tuyệt đối
hoặc một quyền tuyệt đối là thứ được áp dụng bất kể hoàn cảnh nào.
Với Kant, mệnh lệnh tuyệt đối ra lệnh một cách rõ ràng - không xét đến hoặc
phụ thuộc vào bất cứ mục tiêu nào khác. “Nó không liên quan đến chủ đề
của hành động và kết quả ước đoán, mà liên quan tới hình thái và nguyên tắc
gốc của nó. Và những gì cơ bản là tốt trong hành động cốt ở khuynh hướng
tinh thần, bất chấp kết quả là gì đi chăng nữa”. Kant lập luận chỉ mệnh lệnh
tuyệt đối mới đủ điều kiện là mệnh lệnh của đạo đức.
Giờ đã xuất hiện kết nối giữa ba cặp đối lập song song. Để được tự do theo ý
nghĩa tự chủ, tôi hành động không theo mệnh lệnh giả thuyết, mà theo mệnh
lệnh tuyệt đối. Điều này để lại một câu hỏi lớn: Mệnh lệnh tuyệt đối là gì, và
nó ra lệnh nào cho chúng ta? Kant nói chúng ta có thể trả lời câu hỏi này từ ý
tưởng “một quy tắc thực tế mà tự bản thân nó ra mệnh lệnh tuyệt đối và
không cần bất kỳ động cơ nào khác”. Chúng ta có thể trả lời câu hỏi từ ý
tưởng của một quy tắc liên kết chúng ta - các sinh vật có lý trí, bất chấp mỗi
người có mục tiêu riêng. Vậy chúng là gì? Kant đưa ra một vài phiên bản
hay công thức cho mệnh lệnh tuyệt đối, mà ông tin rằng tất cả chỉ tới cùng
một đích.
■ Mệnh lệnh tuyệt đối I: Phổ quát hóa
châm ngôn của bạn
Phiên bản đầu tiên của Kant được gọi là công thức quy luật phổ quát: “Hãy
chỉ hành động theo những phương châm mà bạn đồng thời mong muốn
chúng là những quy luật phổ quát”. Kant định nghĩa “phương châm” là quy
tắc hay nguyên tắc tạo nên lý do cho hành động, ông nói trong thực tế, chúng