PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

điều xảy ra trước khi bạn sinh ra?
Thủ tướng Úc John Howard dùng nguyên nhân này để bác bỏ việc xin lỗi
chính thức thổ dân: “Tôi không tin thế hệ người Úc hiện nay phải chính thức
xin lỗi và chịu trách nhiệm về hành động của thế hệ trước”. Lập luận tương
tự được đưa ra trong cuộc tranh luận ở Mỹ về bồi thường cho chế độ nô lệ.
Henry Hyde, nghị sĩ đảng Cộng hòa, chỉ trích ý tưởng bồi thường trên căn
cứ: “Tôi không bao giờ sở hữu một nô lệ, không bao giờ áp bức bất cứ ai.
Tôi không biết có nên trả bồi thường hộ một ai đó [đã sở hữu nô lệ] ở các thế
hệ trước khi tôi sinh ra”. Walter E. Williams, nhà kinh tế người Mỹ gốc Phi
phản đối việc bồi thường, bày tỏ quan điểm tương tự: “Quá tuyệt nếu chính
phủ nhận tiền từ truyện cổ tích hay từ ông già Noel. Nhưng chính phủ lấy
tiền từ người dân, và không người dân nào còn sống bây giờ phải chịu trách
nhiệm về chế độ nô lệ”.
Đánh thuế người dân thời nay để lấy tiền bồi thường cho sai lầm trong quá
khứ có vẻ như làm nảy sinh một vấn đề đặc biệt. Nhưng vấn đề tương tự thế
cũng phát sinh trong các tranh luận về việc xin lỗi nhưng không đi kèm bồi
thường tài chính. Với lời xin lỗi, phải tính đến ý tưởng đằng sau: sự ghi nhận
về trách nhiệm. Bất cứ ai cũng có thể phàn nàn về sự bất công. Nhưng chỉ
người có liên quan mới có thể nói lời xin lỗi cho sự bất công đó. Phe chỉ
trích việc xin lỗi nắm chính xác tinh thần đó. Và họ bác bỏ ý kiến cho rằng
thế hệ hiện tại phải chịu trách nhiệm đạo đức về tội lỗi của cha ông mình.
Khi quốc hội tiểu bang New Jersey tranh luận vấn đề xin lỗi trong năm 2008,
một vị nghị sĩ đảng Cộng hòa hỏi: “Ai sống ở thời này phạm tội sử dụng nô
lệ và vì thế có khả năng xin lỗi vì hành vi phạm tội này?”. Câu trả lời rõ
ràng, ông nghĩ, là không có ai cả: “Những cư dân hiện tại của New Jersey,
ngay cả những người có tổ tiên là chủ nô, không có tội lỗi hay trách nhiệm
tập thể cho những sự kiện bất công mà cá nhân họ không đóng vai trò gì”.
Khi Hạ viện Mỹ chuẩn bị bỏ phiếu cho việc xin lỗi chế độ nô lệ và phân biệt
chủng tộc, một nghị sỹ Cộng hòa đã so sánh việc này với xin lỗi về những
hành động do “cụ của cụ của cụ” tôi thực hiện.
Chủ nghĩa cá nhân về đạo đức
Phản đối về nguyên tắc đối với việc chính thức xin lỗi này không dễ dàng
phản bác. Lý lẽ dựa trên khái niệm chúng ta chỉ chịu trách nhiệm với những
gì chúng ta làm, không phải hành động của người khác, hoặc các sự kiện bên
ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Chúng ta không chịu trách nhiệm về tội