PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

nghiệm khác nhau.
Ví dụ: Bạn muốn nhận bao nhiêu tiền để “ Bị nhổ một răng hàm trên?” hoặc
“Bị cắt một ngón chân?” hay “Ăn con giun đất còn sống dài 15cm?” hoặc
“Dùng tay bóp cổ chết con mèo đi lạc?” hoặc “Sống trọn đời tại một trang
trại ở Kansas, trong vòng mười sáu kilomet không có thôn trấn nào”.
Bạn nghĩ trải nghiệm nào “đắt” nhất, trải nghiệm nào “rẻ” nhất? Dưới đây là
bảng giá thu được từ cuộc khảo sát của ông (thời giá năm 1937):
Nhổ răng: 4.500 đô la
Cắt ngón chân: 57.000 đô la
Ăn giun: 100.000 đô la
Bóp chết mèo: 10.000 đô la
Sống ở Kansas: 300.000 đô la
Thorndike nghĩ phát hiện này ủng hộ ý tưởng rằng có thể đo và so sánh tất cả
mọi thứ trên cùng một thang giá trị. Ông viết: “Bất kỳ mong muốn hay sự
hài lòng nào đều là một thực thể, tồn tại ở mức độ nào đó và do vậy đều đo
đạc được. Cuộc sống của con chó, con mèo hay con gà... phần lớn được xác
định bởi sự khao khát, thèm muốn, ham muốn và sự hài lòng của chúng... Và
mạng sống con người cũng như vậy, cho dù khao khát và mong muốn của
con người nhiều hơn, tinh tế và phức tạp hơn”.
Nhưng thật vô lý khi so sánh các mục quái đản trong danh sách của
Thorndike. Liệu chúng ta có thể thực sự kết luận rằng những người được hỏi
coi việc sống ở trang trại vùng Kansas khó chịu gấp ba lần việc ăn sâu; hay
là những trải nghiệm này khác biệt đến mức không thể so sánh chúng với
nhau? Thorndike thừa nhận có tới một phần ba số người được hỏi nói rằng
khống đời nào họ chấp nhận chịu đựng những trải nghiệm “kinh tởm” này,
dù được trả bao nhiêu đi chăng nữa.
Nữ sinh trường St. Anne
Không thể chứng minh hay bác bỏ một cách rạch ròi quan điểm cho rằng có
thể quy đổi tất cả các giá trị đạo đức về một giá trị chung duy nhất mà không
hao hụt gì. Nhưng đây là một trường hợp nữa khiến ý tưởng này bị hoài
nghi. Trong những năm 1970, khi tôi là học viên cao học ở Oxford, nam sinh
và nữ sinh học ở trường riêng. Các trường nữ có quy định khắt khe không