PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL
Phải Trái Đúng Sai - Cánh Cửa Mở Rộng- Bản dịch TIẾNG VIỆT PHẢI TRÁI ĐÚNG SAI là quyển sách best-seller tại Mỹ của giáo sư Michael Sandel, đại học Harvard. Sách bàn về vấn đề đạo đức dưới cái nhìn triết học. Tác giả đưa ra các vụ việc gây tranh cãi về vấn đề đạo đức để mổ xẻ dưới nhiều góc độ, theo quan điểm của các học thuyết triết học khác nhau, mỗi chương trình bày sâu về một học thuyết. Nhờ vậy, tư tưởng của Aristotle, Jeremy Bentham, Immanuel Kant, John Stuart Mill, Robert Nozick, và John Rawl được trình bày với sự rõ ràng và gần gũi, mà theo New York Times là "hiếm khi được giải thích dễ hiểu đến như vậy".
Phải Trái Đúng Sai - Cánh Cửa Mở Rộng- Bản dịch TIẾNG VIỆT
PHẢI TRÁI ĐÚNG SAI là quyển sách best-seller tại Mỹ của giáo sư Michael Sandel, đại học Harvard.
Sách bàn về vấn đề đạo đức dưới cái nhìn triết học. Tác giả đưa ra các vụ việc gây tranh cãi về vấn đề đạo đức để mổ xẻ dưới nhiều góc độ, theo quan điểm của các học thuyết triết học khác nhau, mỗi chương trình bày sâu về một học thuyết. Nhờ vậy, tư tưởng của Aristotle, Jeremy Bentham, Immanuel Kant, John Stuart Mill, Robert Nozick, và John Rawl được trình bày với sự rõ ràng và gần gũi, mà theo New York Times là "hiếm khi được giải thích dễ hiểu đến như vậy".
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ý nghĩa nổi bật của điểm này là “nói một cách nghiêm khắc, công dân không
có bất kỳ bổn phận chính trị nào”. Người tranh cử các chức vụ tự nguyện
nhận một nghĩa vụ chính trị (phụng sự đất nước nếu trúng cử), nhưng các
công dân bình thường thì không. Như Rawls viết, “chưa rõ đâu là hành động
ràng buộc tiên quyết hoặc ai đã thực hiện nó”. Vì thế nếu lý giải về nghĩa vụ
của chủ nghĩa tự do dân chủ là đúng thì công dân bình thường không có
nghĩa vụ đặc biệt với đồng bào của mình, ngoài bổn phận tự nhiên phổ quát,
không hành động bất công.
Từ góc độ khái niệm con người kể chuyện, lý giải về nghĩa vụ của chủ nghĩa
tự do dân chủ quá nông. Nó thất bại trong việc lý giải trách nhiệm đặc biệt
chúng ta có với đồng bào của mình. Hơn thế, nó không giải thích được lòng
trung thành và trách nhiệm. Trên thực tế những giá trị đạo đức này không thể
tách rời sự nhận biết bản thân mình như một con người cụ thể - là thành viên
của gia đình hay quốc gia hoặc dân tộc này; là người mang lịch sử nọ; là
công dân của nước cộng hòa kia. Trong lý lẽ kể chuyện, những bản sắc này
không có tính ngẫu nhiên mà chúng ta nên đặt sang một bên khi cân nhắc về
đạo đức và công lý, chúng là một phần trong chúng ta, và vì thế rõ ràng
mang trách nhiệm đạo đức của chúng ta.
Vì vậy, để xác định khái niệm con người tự nguyện hay con người kể chuyện
thì hãy hỏi xem liệu có tồn tại một loại nghĩa vụ thứ ba, gọi là nghĩa vụ liên
đới (obligation of solidarity), hoặc nghĩa vụ thành viên - không thể giải thích
theo ngôn ngữ hợp đồng. Không giống bổn phận tự nhiên, nghĩa vụ liên đới
cụ thể, không mang tính phổ quát; chúng bao gồm các trách nhiệm đạo đức
mà chúng ta nợ, không phải với loài người có lý trí nói chung, mà với những
người cùng chia sẻ một lịch sử nhất định với mình. Nhưng khác nghĩa vụ tự
nguyện, chúng không phụ thuộc vào hành động đồng ý. Thay vào đó, sức
nặng đạo đức của chúng bắt nguồn từ khía cạnh suy nghĩ về đạo đức mang
tính hoàn cảnh, từ sự nhìn nhận rằng câu chuyện cuộc đời tôi liên quan đến
những câu chuyện của người khác.
Ba loại trách nhiệm đạo đức:
1. Bổn phận tự nhiên: phổ quát, không cần sự đồng ý
2. Nghĩa vụ tự nguyện: cụ thể, yêu cầu sự đồng ý
3. Nghĩa vụ liên đới: cụ thể, không cẩn sự đồng ý
Liên đới và trực thuộc