PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

và sau đó cân nhắc với khoản tiết kiệm mà người hút thuốc chết sớm đem lại
cho chính phủ. Điều này đưa chúng ta trở lại câu hỏi liệu tất cả các giá trị có
thể quy thành tiền được không. Một số phiên bản phân tích lợi ích - phí tổn
cố gắng làm như vậy, thậm chí đặt giá tiền cho mạng sống con người. Hãy
xét hai trường hợp sử dụng bản phân tích lợi ích - phí tổn làm công chúng
phẫn nộ, không phải vì không tính tiền mạng sống con người, mà vì đã làm
thế.
Nổ bình gas
Trong những năm 1970, Ford Pinto là một trong những mẫu xe nhỏ bán chạy
nhất tại Hoa Kỳ. Thật không may, thùng nhiên liệu của mẫu xe này dễ nổ khi
bị xe khác đâm từ phía sau. Hơn năm trăm người chết trong các vụ tai nạn xe
Pinto, và lượng người bỏng nặng còn nhiều hơn thế. Khi một trong những
nạn nhân bỏng kiện Ford về lỗi thiết kế, thì hóa ra các kỹ sư của Ford đã
nhận thức được mối nguy hiểm này. Nhưng giám đốc công ty đã tiến hành
phân tích lợi ích - phí tổn và xác định lợi ích của việc sửa chữa (giảm số
lượng tử vong và ngăn chặn tai nạn) không tương xứng với chi phí trang bị
thêm cho mỗi ô tô một thiết bị an toàn giá 11 đô la.
Để tính toán lợi ích nếu trang bị thêm thiết bị an toàn, Ford ước tính có 180
người chết và 180 bị bỏng nếu không có thiết bị an toàn. Sau đó tiến hành
định giá: tổn thất của một ca tử vong là 200.000 đô la, một ca thương vong là
67.000 đô la. Ngoài ra còn tính thêm số lượng và mức độ thiệt hại khi xe
Pinto bị cháy, và tính ra lợi ích tổng thể khi lắp thêm thiết bị an toàn sẽ là
49,5 triệu đô la. Nhưng phí tổn lắp thêm thiết bị cho 12,5 triệu xe sẽ là 137,5
triệu đô la do đó công ty kết luận rằng phí tổn nâng cao an toàn cao hơn
nhiều so với lợi ích.
Khi nghiên cứu bản phân tích này, bồi thẩm đoàn cực giận dữ và phán quyết
Ford phải trả nguyên đơn 2,5 triệu đô la tiền đền bù thiệt hại và 125 triệu đô
la tiền phạt (số tiền này sau đó giảm xuống còn 3,5 triệu đô la). Có lẽ các vị
bồi thẩm coi việc công ty định giá mạng sống con người là điều sai trái, hoặc
có thể họ nghĩ 200.000 đô la là giá quá thấp. Ford không tự nghĩ ra mức giá
này mà lấy từ một cơ quan chính quyền Hoa Kỳ. Trong những năm 1970, ủy
ban quốc gia Quản trị an toàn đường cao tốc (National Highway Traffic
Safety Administration) đã tính toán tổn thất của một ca tử vong tai nạn giao
thông. Xét việc mất năng suất lao động trong tương lai, phí tổn y tế, phí tổn
tang lễ, nỗi đau và bất hạnh của nạn nhân, ủy ban này tính một ca tử vong
gây tổn thất 200.000 đô la.