PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

lầm cũng thế. Nếu mọi người thấy mình trong một tình thế nguy hiểm hoặc
khó xử đều sử dụng cách nói vòng quanh, mọi người sẽ không nhất thiết phải
tin họ, Thay vào đó, mọi người sẽ học cách lắng nghe như luật sư và phân
tích phát biểu đó cẩn thận tới từng từ. Đây chính là điều xảy ra khi báo chí
và công chúng đã quen thuộc với các phủ nhận cẩn thận đến từng từ của
Clinton.
Kant không cho rằng trong kiểu vụ việc này, bằng cách nào đó việc mọi
người phân tích từng từ lời phủ nhận của các chính trị gia vẫn tốt hơn so với
chẳng có ai tin tưởng vào các chính trị gia. Đó sẽ là một lý lẽ hướng tới kết
quả. Ý của Kant là một lời nói thật gây hiểu lầm không ép buộc hay tác động
lên người nghe theo cách lời nói dối trắng trợn thực hiện. Hoàn toàn có thể
một người lắng nghe cẩn thận có thể phát hiện ra.
Vậy có lý do để kết luận rằng, theo lý thuyết đạo đức của Kant, phát biểu
đúng nhưng gây hiểu lầm - với kẻ giết người đứng trước cửa, nhân viên kiểm
duyệt của Phổ, hay công tố viên đặc biệt - về mặt đạo đức là chấp nhận được
theo cách mà nói dối không chấp nhận được. Bạn có thể nghĩ tôi đã làm việc
quá vất vả để bảo vệ Kant từ vị trí không hợp lý: không bao giờ bào chữa
được ý kiến của Kant cho rằng thật sai lầm khi nói dối kẻ giết người đứng
trước cửa.
Nhưng sự khác biệt giữa một lời nói dối trắng trợn và một sự thật gây hiểu
lầm sẽ giúp minh họa học thuyết đạo đức Kant và sự giống nhau đáng kinh
ngạc giữa Bill Clinton và Kant.
Kant và công lý
Không giống Aristotle, Bentham và Mill, Kant không có tác phẩm lớn về lý
thuyết chính trị mà chỉ có một số bài tiểu luận. Ấy vậy mà lý lẽ về đạo đức
và tự do xuất hiện trong những bài viết về đạo đức của ông có ảnh hưởng sâu
rộng lên tư duy về công lý. Mặc dù Kant không chỉ ra những tác động cụ thể,
lý thuyết chính trị mà ông ủng hộ bác bỏ chủ nghĩa vị lợi vốn chủ trương
công lý dựa trên khế ước xã hội.
Trước tiên, Kant bác bỏ chủ nghĩa vị lợi, không chỉ trên phương diện là cơ
sở cho đạo đức cá nhân mà cả trên phương diện là cơ sở cho pháp luật. Theo
quan điểm của ông, hiến pháp công bằng có mục tiêu làm hài hòa tự do của
mỗi cá nhân với tự do của tất cả nhưng người khác. Nó chẳng liên quan gì
đến việc tối đa hóa lợi ích, vốn “không được can thiệp” vào việc định rõ các
quyền cơ bản. Vì mọi người “có quan điểm khác nhau về mục tiêu hạnh