PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

tác viên đắc lực nhất giúp ông sửa đổi học thuyết của Bentham.
Lý lẽ tự do
Mill nỗ lực vất vả viết bài nhằm làm tương thích các quyền cá nhân với triết
thuyết vị lợi của Bentham mà ông chịu ảnh hưởng từ cha mình. Cuốn sách
Bàn về tự do (On Liberty, 1859) của ông là tác phẩm bảo vệ tự do cá nhân
kinh điển trong thế giới Anh ngữ. Nguyên tắc chính là người dân phải được
tự do làm bất cứ điều gì họ muốn, miễn là điều này khống gây hại cho người
khác. Chính phủ không được can thiệp vào tự do cá nhân với lý do bảo vệ
chính bản thân họ, hoặc để áp đặt ý kiến về lối sống tốt nhất cho đa số. Mill
cho rằng xã hội chỉ nên xét các hành động có tính hưởng đến người khác.
Miễn là tôi không làm hại bất cứ ai khác, “Tôi tuyệt đối độc lập. Tôi là chủ
nhân tuyệt đối của cả thân thể lẫn tâm hồn”.
Lập luận về quyền cá nhân này dường như đòi hỏi một diều gì đó mạnh hơn
tính có ích - điều mà nó biện minh. Hãy xét: Giả sử đa số ghét và muốn cấm
một tôn giáo nhỏ. Chẳng phải việc cấm sẽ tạo ra hạnh phúc lớn nhất cho
đông người nhất sao? Đúng, nhóm thiểu số bị cấm sẽ đau khổ và thất vọng.
Nhưng nếu nhóm đa số đủ đông và thực sự thù ghét nhóm tôn giáo nhỏ, hạnh
phúc tập thể của đa số lớn hơn hẳn nỗi đau khổ của nhóm thiểu số. Kịch bản
này cho thấy có vẻ tính có ích không phải là nền tảng đáng tin cậy cho tự do
tôn giáo. Nguyên tắc tự do của Mill dường như cần một cơ sở đạo đức chắc
chắn hơn nguyên lý vị lợi của Bentham.
Mill không đồng ý vậy. Ông nhấn mạnh trường hợp tự do cá nhân phụ thuộc
hoàn toàn vào yếu tố sau của thuyết vị lợi: “Hoàn toàn phù hợp khi nói rằng
tôi từ bỏ bất kỳ lợi thế nào thuộc về lý lẽ của tôi bắt nguồn từ ý tưởng quyền
trừu tượng của con người - là thứ độc lập với tính hữu ích. Tôi coi lợi ích là
mục tiêu cuối cùng của tất cả các vấn đề đạo đức, nhưng phải là lợi ích trong
phạm vi lớn nhất, căn cứ trên lợi ích vĩnh cửu của con người là một thực thể
tiến bộ”.
Mill cho rằng chúng ta nên tối đa hóa lợi ích - không phải trong từng trường
hợp riêng lẻ - mà là về lâu về dài. Và ông lập luận tôn trọng tự do cá nhân sẽ
dần dần mang đến hạnh phúc lớn lao nhất cho loài người. Cho phép đa số bịt
miệng nhóm bất đồng chính kiến hoặc kiểm duyệt các nhà tư tưởng tự do có
thể tối đa hóa lợi ích ngày hôm nay, nhưng về lâu dài sẽ khiến xã hội tồi tệ
hơn (ít hạnh phúc đi).
Tại sao chúng ta lại cho rằng về lâu về dài, bảo vệ tự do cá nhân và quyền