PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

hàng tạp hóa.
Khi quay trở ra, chiếc xe của chúng tôi không nổ máy. Không ai trong chúng
tôi biết sửa xe. Nhưng trong khi đang băn khoản không biết phải làm gì, một
chiếc xe dừng cạnh chúng tôi. Trên thành xe treo biển “Xe sửa xe lưu động
của Sam”. Một người đàn ông, có lẽ là Sam xuống xe. Ông đến gần chúng
tôi và hỏi liệu có cần ông giúp không. “Đây là cách của tôi” ông giải thích.
“Tôi tính 50 đô la một giờ. Nếu tôi sửa được chiếc xe trong năm phút, các vị
trả tôi 50 đô la. Nếu tôi sửa trong một giờ và không thể sửa được, các vị sẽ
vẫn trả tôi 50 đô la”.
“Xác suất ông sửa được là bao nhiêu?” Tôi hỏi. Ông ta không trả lời thẳng,
nhưng bắt đầu chui xuống gầm xe. Tôi không chắc phải làm gì. Tôi nhìn
sang những người bạn để xem họ nghĩ gì. Sau một lúc, người đàn ông chui
từ bên dưới gầm xe ra và nói, “Hệ thống đánh lửa vẫn ổn, nhưng vẫn có bốn
mươi lăm phút còn lại. Các vị có muốn tôi mở ca-pô kiểm tra máy không?”
“Chờ một chút” tôi nói. “Tôi chưa thuê ông mà. Chúng ta chưa đưa ra bất kỳ
thỏa thuận nào”. Người đàn ông rất tức giận và nói, “Cậu muốn nói là giả sử
bây giờ tôi đã sửa được xe cho cậu, khi tôi chui xuống kiểm tra dưới gầm xe
cậu sẽ không trả tiền cho tôi?”.
Tôi nói: “Đó lại là chuyện khác”.
Tôi đã không đi vào sự khác biệt giữa nghĩa vụ dựa trên sự ưng thuận và
nghĩa vụ dựa trên ích lợi. Vì lý do nào đó tôi không nghĩ điều đó là cần thiết.
Nhưng cuộc tranh luận với người sửa xe Sam làm nổi bật lên một nhầm lẫn
phổ biến về sự ưng thuận. Sam tin rằng nếu ông đã sửa được xe (khi ông
chui xuống gầm xe), tôi hẳn đã nợ ông 50 du la. Tôi đồng ý. Nhưng nguyên
nhân tôi có thể nợ ông là vì ông đã thực hiện một lợi ích cụ thể - sửa xe cho
tôi. Ông suy diễn rằng bởi vì tôi nợ ông, tôi phải (ngầm) ưng thuận thuê ông.
Nhưng suy luận đấy là sai lầm. Nó giả định một cách sai lầm rằng bất cứ khi
nào có một nghĩa vụ, thì phải có một thỏa thuận - một hành động ưng thuận
nào đó. Nó bỏ qua khả năng là nghĩa vụ có thể phát sinh mà không có sự ưng
thuận. Nếu Sam sửa được xe ô tô, tôi hẳn đã nợ ông vì nguyên tắc có đi có
lại. Khi đó chỉ đơn giản cảm ơn ông và lái xe đi có vẻ không công bằng.
Nhưng điều này không có nghĩa là tôi đã thuê ông.
Khi nghe kể câu chuyện này, phần lớn sinh viên của tôi đồng ý rằng trong
trường hợp này tôi không nợ Sam 50 đô la. Nhưng nhiều người nghĩ vậy với
lý do khác tôi. Họ lập luận vì tôi không thuê Sam (một cách rõ ràng) nên tôi
không nợ và thậm chí cũng sẽ không nợ ngay cả khi ông sửa được xe của tôi.