PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

Nhưng những tranh cãi này là không thể tránh khỏi. Công lý không thể
không phán xét. Cho dù chúng ta tranh cãi về gói cứu trợ tài chính hoặc huân
chương Tử tâm, việc mang thai hộ hay hôn nhân đồng tính, chính sách chống
kỳ thị hay việc phục vụ quân đội, lương giám đốc điều hành hay quyền sử
dụng xe điện khi chơi golf, các vấn đề công lý bị ràng buộc với những ý
niệm cạnh tranh nhau về tôn vinh và giá trị, niềm tự hào và sự công nhận.
Công lý không chỉ là cách phân phối đúng. Công lý cũng về cách xác định
giá trị đúng đắn.
Chính kiến về lợi ích chung
Nếu một xã hội công bằng đòi hỏi cùng nhau suy lý về lối sống tốt đẹp, vẫn
còn đó câu hỏi: loại thảo luận chính trị nào sẽ dẫn chúng ta theo hướng này.
Tôi không có một câu trả lời đầy đủ cho câu hỏi trên, nhưng tôi có thể đưa ra
một vài gợi ý minh họa. Đầu tiên là một quan sát: Ngày nay, phần lớn các
tranh luận chính trị của chúng ta xoay quanh phúc lợi và quyền tự do - phát
triển kinh tế và tôn trọng quyền con người. Đối với nhiều người, nói chuyện
về giá trị trong chính trị gợi lên trong tâm trí cách những người bảo thủ tôn
giáo khuyên mọi người sống như thế nào.
Nhưng đây không phải là cách duy nhất để truyền tải những quan niệm về
đạo đức và lợi ích chung vào trong chính trị. Thách thức ở đây là phải hình
dung ra một nền chính trị coi những vấn đề đạo đức và tinh thần là nghiêm
túc, nhưng lồng ghép chúng vào các mối quan tâm về kinh tế và dân sự rộng
lớn hơn, chứ không chỉ là giới tính và nạo phá thai.
Trong đời tôi, tiếng nói dõng dạc nhất theo chiều hướng này là của Robert F.
Kennedy, khi ông vận động cho vị trí ứng cử viên tổng thống của đảng Dân
chủ vào năm 1968. Với ông, công lý không chỉ là kích thước và cách phân
phối sản phẩm quốc gia. Công lý có mục đích đạo đức cao hơn.
Khi phát biểu tại Đại học Kansas ngày 18-3-1968, Kehnedy nói về cuộc
chiến tranh Việt Nam, cuộc bạo loạn ở các thành phố Mỹ, sự bất bình đẳng
chủng tộc và cảnh đói nghèo ông chứng kiến ở Mississippi và Appalachia.
Sau đó ông chuyển từ các vấn đề công lý cụ thể này sang tranh luận rằng
người Mỹ đã đi đến chỗ đánh giá cao nhũng điều sai. Kennedy nói:
Ngay cả nếu chúng ta hành động để xóa nghèo về mặt vật chất, vẫn có một
nhiệm vụ lớn hơn. Đó là đương đầu với cái nghèo về sự thỏa mãn... vốn là
tất cả chúng ta phiền muộn. Người Mỹ đã trao mình cho “sự tích tụ đơn
thuần vật chất”.